(04.09.2014 tarihli deÄŸiÅŸikliÄŸe göre düzenlenmiÅŸtir.)
DoÄŸal SistemlerA.10.1 KayaçlarKazanım: Kayaçların özellikleri ile yeryüzü ÅŸekillerinin oluÅŸum süreçlerini iliÅŸkilendirir.A.10.2 Su KaynaklarıKazanım: Su kaynaklarını farklı özelliklerine göre sınıflandırır.A.10.3 Toprak OluÅŸumu ve SınıflandırılmasıKazanım: Toprak çeÅŸitliliÄŸini oluÅŸum süreçlerine göre açıklar.A.10.4 Bitki Tür ve Topluluklarının SınıflandırılmasKazanım: Bitki tür ve topluluklarını genel özelliklerine göre sınıflandırır.A.10.5 Yeryüzünde Bitki Topluluklarının DağılışıKazanım: Farklı bitki topluluklarının dağılışı ile iklim ve yer ÅŸekillerini iliÅŸkilendirir.BeÅŸeri SistemlerB.10.1 Nüfus ve ÖzellikleriKazanım: Nüfus özellikleri ve nüfusun önemi hakkında çıkarımlarda bulunur.B.10.2 Dünya ... (Devam)
SAÄžLIK Kuraklığın artması ve su kıtlığına baÄŸlı salgın hastalıklarda artış olacaktır. Yaz mevsimi daha sıcak geçecek, sıcak çarpmaları artacaktır. Yeterli temiz içme suyuna sahip olamayan Afrika kıtası günümüzde sıklıkla ölüme götüren salgın hastalıklarla uÄŸraÅŸmaktadır. TARIM Yükselen sıcaklıklar tropik bölgelerde ürün kaybına neden olurken tahıl üretimi için çok soÄŸuk olan kuzey bölgeler tarım için elveriÅŸli hâle gelecektir. ÖrneÄŸin, Sibirya, Kanada hatta Alaska’da artık orta kuÅŸak bitkileri yetiÅŸebilecek. Ancak bu bölgelerdeki tahıl üretimi tropik bölgelerdeki ürün kaybının yerini doldurmaya yetmeyecektır. SU KAYNAKLARI BuharlaÅŸma artacak, buna baÄŸlı kuraklık artacaktır. Hava sıcaklığındaki artışa baÄŸlı olarak havanın nem tutma kapasitesi artacak, yağış azalacak. Yer altı... (Devam)
(Kaynak 1) AÅŸağıdaki kavram ağı haritasında küresel ısınmadan etkilenen bazı unsurlar verilmiÅŸtir. Ön bilgilerinizden yararlanarak kutucuklarda belirtilen baÅŸlıklar ile ilgili küresel ısınmanın meydana getirdiÄŸi deÄŸiÅŸimleri boÅŸ bırakılan yerlere yazınız. TARIM: Yükselen sıcaklıklar tropik bölgelerde ürün kaybına neden olurken tahıl üretimi için çok soÄŸuk olan kuzey bölgeleri de tarım için elveriÅŸli hâle gelecektir. ÖrneÄŸin, Sibirya, Kanada hatta Alaska'da artık orta kuÅŸak bitkileri yetiÅŸebilecek. Ancak bu bölgelerdeki tahıl üretimi tropik bölgelerdeki ürün kaybının yerini doldurmaya yetmeyecektir. SAÄžLIK: Sıcaklık artışına baÄŸlı stres ve psikolojik sorunlar ortaya çıkacak, Sıcaklığın artışı ile hava kirliliÄŸi de artmaktadır.Bu da özellikle solunum yolu hastalıkları sonucu ölümlerde artışa yol a&... (Devam)
1.Sera etkisi nedir ? Açıklayınız. GüneÅŸ ışınlarının yeryüzüne çarpıp ısı enerjisi haline dönüÅŸmesi sırasında, bu enerjinin uzaya yayılmasını önleyen ve bir manto gibi görev yapan, karbon dioksit, tozlar, su buharı, partiküller v.s. maddelerin ısıyı abzorbe ederek, dünyanın giderek ısınmasına sebep olduÄŸu olaydır. sera gazları: H2O, CH4, NO2, CFC gibi sera etkisini oluÅŸturan gazlardır. 2.Sumatra'nın Toba Dağı'nda 73 bin yıl önce meydana gelen volkanizmanın sonuçları nelerdir? Sumatra'daki Toba Dağı yaklaşık 73.000 yıl önce patlamış ve atmosfere yoÄŸun bir ÅŸekilde kül ve gaz yayılmıştır. Patlamanın ÅŸiddetiyle gökyüzünün karardığı ve bölgede sıcaklık deÄŸerlerinin önemli ölçüde azaldığı görülmüÅŸtür. Bu nedenle iklimin Buzul Çağı'ndaki duruma dönd&uu... (Devam)
AÅŸağıdaki soruları cevaplandırınız. 1. Çevrenin bozulması ve çevre sorunlarının ortaya çıkması nasıl baÅŸlamıştır?CEVAP: Sanayi Devrimi ile çevre sorunları büyük oranda artmıştır. Bunun sebebi fosil yakıtların fazla kullanılması, bunların çevreye verdiÄŸi kirliliktir. Ayrıca hızlı nüfus artışı doÄŸal kaynaklara olan talebi arttırmıştır. 2. Gelecekte yaÅŸanacak çevre sorunlarını azaltmak ve ortadan kaldırmak için neler yapılmalıdır?CEVAP: Çevre sorunlarını önlemek için insanlar bilinçlendirilmeli, yenilenebilir kaynaklar tercih edilmeli, doÄŸal kaynakların sürdürülebilir ve planlı kullanılması saÄŸlanmalıdır. 3. Günümüzdeki çevre sorunlarının ortaya çıkmasında hangi faktörlerin etkileri vardır?CEVAP: Hızlı nüfus artışı, sanayileÅŸme, ÅŸehirleÅŸme, çarpık kentleÅŸme, doÄŸal kay... (Devam)
- Çöl ortamları farklı özellikleri nedeniyle canlı yaÅŸamına son derece elveriÅŸsiz ortam koÅŸullarına sahiptir. - Uzun yıllar yÄŸamur düÅŸmeyen bu alanlarda ancak kuraklığa dayanabilen bitkiler ve otlar yaÅŸayabilir. - Çöl bitkilerinin en tipik örneÄŸi kaktüslerdir. Gövdesinde suyu muhafaza etme ve uzun yıllar susuz yaÅŸayabilme özelliÄŸine sahiptir. Ancak kaktüsler yalnızca Kuzey Amerika çöllerinde görülür. - Su kaynaklarının bulunduÄŸu alanlara vaha denir. Vahalarda hurma aÄŸaçlarına rastlanmaktadır. (Devam)
Tarih boyunca insanlar, ihtiyaçlarını karşılamak için çeÅŸitli doÄŸal kaynakları kullanmışlardır. Bu doÄŸal kaynaklan kullanırken de yaÅŸadıkları mekânı ve çevreyi çeÅŸitli ÅŸekillerde deÄŸiÅŸtirmiÅŸlerdir. Tüm doÄŸal kaynakların kullanımı ile iliÅŸkili sorunlarda olduÄŸu gibi madencilikte de faaliyet türlerine baÄŸlı olarak farklı boyutlarda geliÅŸen çevre bozulmaları meydana gelmiÅŸ ve gelmeye devam etmektedir. Maden kömürü çıkarımının çevreye olan olumsuz etkileri nelerdir? Yüzey ÅŸekillerinin ve drenajın deÄŸiÅŸtirilmesiFlora ve faunanın zarar görmesiÇevre düzenlemesi yapılarak olumsuz etki aza indirilebilir. Ancak bu durum kömür çıkarma maliyetini arttırır
Maden kömürü yakılmasının çevreye olan olumsuz etkileri nelerdir? Hava kirliliÄŸine yol açar.Havadaki karbondioksit oranını a... (Devam)
Kültür Nedir? Bir topluma veya halk topluluÄŸuna özgü düÅŸünce ve sanat eserlerinin bütününe kültür denir. Giysiler, meskenlerin yapısı (kullanılan malzeme, çatı vb), pencerelerin büyüklüÄŸü (soÄŸuk ve sıcak), duvar kalınlığı (az ve çok), yetiÅŸtirilen ürünler ve hayvanlar yaÅŸanılan iklimle uyumludur. Ä°nsanların yaÅŸadığı yerde kullandıkları tüm bu maddi varlıklar maddi kültürü oluÅŸturur. Ä°nsanın temel özelliklerden biri sosyal bir varlık olmasıdır. Topluluk halinde ve belli kurallara baÄŸlı yaÅŸarlar. Evlenme biçimi, evlilik töreni, doÄŸum, ölüm ve dini törenler topluluktan topluluÄŸa deÄŸiÅŸir. Ä°yi, kötü, doÄŸru, yanlış ve namus gibi kavramlar da topluluktan topluluÄŸa farklılık gösterir. Ä°nsanlar iletiÅŸim kurmak için belli bir dil kullanırlar. Bu dil de toplulukları ayırt ... (Devam)
Kıtaların Kayması Teorisi daha sonradan geliÅŸtirilerek Levha TektoniÄŸi Teorisi ortaya çıkmıştır. Bu teoriye göre yer kabuÄŸu üzerinde karasal ve denizel bölümler bulunan levhalardan meydana gelmiÅŸtir. Levhaların yönleri ve hızları farklıdır, bu nedenle birbirinden uzaklaşır ya da yakınlaşırlar. Deprem, Volkanizma ve sıcak su kaynaklarının levha sınırlarında olması levhaların bu hareketinin eseridir.
Kıta – Kıta Çarpışması: Ä°ki kıta birbirine doÄŸru hareket ederse sonunda birbiriyle çarpışarak kenetlenirler. Bu olay sonucunda kıvrım daÄŸları oluÅŸur. Kuzey Anadolu DaÄŸları ve Toroslar bu ÅŸekilde oluÅŸmuÅŸtur.
Kıta – Okyanus Çarpışması: Okyanusal kabul ile kıtasal kabuk çarpışırsa daha ağır olan okyanusal kabuk mantonun içine doÄŸru dalar. Dalma batma alanlarında derin okyanus çukurlukları ile volkanik daÄŸlar görülü... (Devam)
- Ä°klim ve bitki örtüsü, aşırı sıcak ve soÄŸuk bölgeler seyrek nüfuslu, ılıman bölgeler ise yoÄŸun nüfusludur. - Yer ÅŸekilleri, engebeli ve daÄŸlık alanlarda nüfus seyrektir. - Enlem ve bakı, orta enlemler ile daÄŸların güneÅŸe bakan yamaçları daha nüfusludur. - Su kaynakları, su hayattır. Bu nedenle kurak alanlar seyrek nüfuslanmıştır. Çöller örnek verilebilir. - Toprak koÅŸulları, verimli tarım alanlarının bulunduÄŸu topraklar tarih boyunca yoÄŸun nüfuslanmıştır. Mezopotamya, Nil vadisi, Indus ve Ganj gibi.
B) BeÅŸeri Etmenler - Ulaşım koÅŸulları, ulaşımın kolay olduÄŸu, her türlü mal ve hizmetin alınabildiÄŸi yerler yoÄŸun nüfusludur. - Tarihi etmenler, savaÅŸlar, istilalar ve nüfus deÄŸiÅŸimleri nüfusun dağılışını etkiler. - Ekonomik faktörler, ekonomik gelir seviyesi... (Devam)
- Tatsız, kokusuz ve renksiz bir maddedir. - Katı – sıvı – gaz olarak bulunabilir. - Su kaynakları, su döngüsünün (buharlaÅŸma – terleme à yağış (yer altına sızma, yüzeyde akış)) eseridir.
Yüzey Suları
Yer Altı Suları
Tatlı Su Kaynakları 3%
Tuzlu Su Kaynakları 97%
Okyanus, deniz, göl, akarsu.
Akarsular, buzullar, göller, yer altı suları.
Okyanuslar, denizler, göller, yer altı suları.
- Denizler, kenar deniz (okyanusla baÄŸlantılı, sınırı belirsiz) ve iç deniz (sınırları belirlenebilen) olarak ikiye ayrılır. - Belli baÅŸlı okyanuslar: Büyük (Pasifik) Okyanusu, Atlas Okyanusu, Hint Okyanusu. - Belli baÅŸlı denizler: Akdeniz, Baltık, Adriyatik, Ege, Karadeniz, Kızıldeniz, Karayip, Umman, Japon Denizi. - Deniz ve okyanusların tuzluluk oranı sıcaklık, yağış, rüzgar vb. baÄŸlıdır. - Den... (Devam)
Nüfus YoÄŸunluÄŸu: Belirli bir alanda bulunan insanların birim alandaki dağılımına nüfus yoÄŸunluÄŸu denir. Nüfus YoÄŸunluÄŸu = (Toplam Nüfus / Yüzölçüm )
A. DoÄŸal (Fiziki) Faktörler
1. Yeryüzü Åžekilleri
DaÄŸların Uzanışı DaÄŸlarımızın genelde doÄŸu batı uzanışlı olması; v Kıyı ile iç kesimler arasındaki ulaşımı güçleÅŸtirir, v Deniz etkisinin iç kesimlere girmesini engeller. Bu nedenle kıyılarımız daha fazla nüfuslanmıştır.
Hinterland: Bir merkezin iç kesimlerle etkileÅŸimine hinterland denir. EÄŸer bir yerleÅŸmenin diÄŸer yerleÅŸmelere ulaşımı kolaysa hinterlandı geniÅŸ, zorsa hinterlandı dardır.
Hinterlandı dar olan Sinop, Giresun gelişememesine karşın geniş bir hinterlanda sahip İstanbul, İzmir daha fazla gelişmiştir.
1. Köy Altı YerleÅŸmeleri Bazı kiÅŸilerin çeÅŸitli nedenlerle köylerinden ayrılarak kurdukları bir ya da birkaç meskenden oluÅŸan yerleÅŸmelerdir. Özellikleri: - Ä°dari yönden bir köye baÄŸlıdır.- Geçici yerleÅŸmelerdir.- Sonradan süreklilik kazanıp köy statüsü kazanabilirler.- Genellikle ilkbahar ve yaz mevsimlerinde kullanılırlar.- EÄŸitim, saÄŸlık, cami gibi hizmetleri baÄŸlı olduÄŸu köyden alırlar.- ÇoÄŸunlukla derme – çatma basit barınaklardan oluÅŸur.- Bölgelere ve yapısına göre çeÅŸitli isimler alırlar: Bunlar büyükten küçüÄŸe doÄŸru: Mahalle, yayla, çiftlik, mezra, kom, canik, oba, divan, dam ve baÄŸ evidir. Köy Altı YerleÅŸmelerin Ortaya Çıkma Sebepleri: - Tarım arazilerinin yetersiz ya da birbirinden uzak olması.- Hayvanlar için otlak ve barınak temini.- Devlete ait arazilerin özellikl... (Devam)
Tarih boyunca insanoÄŸlunun medeniyet alanında almış olduÄŸu yol incelenecek olursa ilk medeniyetlerin genelde iklim koÅŸullarının elveriÅŸli, su kaynaklarının bol, tarım arazilerinin geniÅŸ olduÄŸu sahalarda doÄŸup geliÅŸtiÄŸi dikkat çeker. Bu alanlar; Nil, Fırat-Dicle, Ä°ndus - Ganj, Gökırmak, Sarıırmak havzalarıdır. Kısacası ilk uygarlıklar Mısır, Çin, Hindistan ve Mezopotamyada büyüyüp geliÅŸmiÅŸtir. Türkiye hem Asya hem de Avrupa Kıtası ile temas halinde olduÄŸundan bir Orta DoÄŸu ülkesidir. DaÄŸlık bir ülkedir. Ovalar daha ziyade kıyılarda ve akarsu vadilerinde yer alır. Akarsular bakımından bölgenin en zengin ülkesidir. Ä°stanbul ve Çanakkale BoÄŸazlarıyla da büyük bir öneme sahiptir. Üç tarafını çeviren denizler, Cebeli Tarık BoÄŸazı ile Atlas Okyanusuna; SüveyÅŸ Kanalı vasıtası ile Kızıldeniz ve Hint Okyanusuna baÄŸlıdır. T&uu... (Devam)
CEVAP: Su kaynaklarına yakın yerleri seçmeleri insanların doÄŸaya olan bir üstünlüÄŸü deÄŸildir.
2.
CEVAP: Tafoniler bir rüzgar aşındırma ÅŸekli olup kurak - yarı kurak alanlarda fazladır. Oysa soru kökünde bulunulan yerin nemli olduÄŸu söyleniyor. Nemli bölgelerde karstik ÅŸekiller ve kanyon vadiler yaygındır.
3. Soruda Dünya Haritası üzerinde Kuzey Amerika'da Kayalık, Güney Amerika'da And DaÄŸları ile Alp - Himalaya DaÄŸları gösterilmiÅŸ. Soruda bu haritada neler gösterilmekte, bu sorulmaktaydı. Sorunun cevabı "DaÄŸlık Alanlar" olmalıydı.
4. AÅŸağıdakilerden hangisi Türkiye’de yağışın dağılışını etkileyen faktörlerden biri deÄŸildir? Bu sorunun cevabı "Ülkemizin kuzeyinde akarsu ağının sık olması" olacaktı. Bir yerde akarsu ağı sık ise bunun sebebi yağışın fazla olmasıdır. Kısaca a... (Devam)