(Kaynak 1)

Aşağıdaki kavram ağı haritasında küresel ısınmadan etkilenen bazı unsurlar verilmiştir. Ön bilgilerinizden yararlanarak kutucuklarda belirtilen başlıklar ile ilgili küresel ısınmanın meydana getirdiği değişimleri boş bırakılan yerlere yazınız.
 
TARIM: Yükselen sıcaklıklar tropik bölgelerde ürün kaybına neden olurken tahıl üretimi için çok soğuk olan kuzey bölgeleri de tarım için elverişli hâle gelecektir. Örneğin, Sibirya, Kanada hatta Alaska'da artık orta kuşak bitkileri yetişebilecek. Ancak bu bölgelerdeki tahıl üretimi tropik bölgelerdeki ürün kaybının yerini doldurmaya yetmeyecektir.
 
SAĞLIK: Sıcaklık artışına bağlı stres ve psikolojik sorunlar ortaya çıkacak, Sıcaklığın artışı ile hava kirliliği de artmaktadır.Bu da özellikle solunum yolu hastalıkları sonucu ölümlerde artışa yol açacaktır.Gıda,Su,Kemirici kaynaklı hastalıklar artacak tır.Sıcak dalgaları mevsimsel ölümleri artıracak. Küresel ısınma polen mevsiminin uzamasına neden olacak ve bunlara bağlı hastalıkların artışına neden olacaktır.
 
SU KAYNAKLARI: Isınmayla birlikte buzullar eriyecek,okyanus ve denizlerin seviyesi artacak.Okyanus ve denizlerden daha fazla su buharlaşacak ve dünya daha nemli olacaktır.Bu da yağışların artmasına neden olacaktır. Çok yağış olan yerlerde hızlı yağışlardan dolayı akarsuyun debisi artacak; az yağış alan yerlerde su kaynaklarının yetersizliği ortaya çıkacaktır. Okyanus ve Deniz suyu sıcaklıklarında artışlar meydana gelecektir. Atmosfer bulunan sera gazlarının artışının sonucu olarak oluşacak asit yağmurlarıyla içilebilir su oranlarında ciddi azalmalar olacaktır.Sıcaklık artışı sonucu terleme ve buharlaşmanın artması ve gerekse yağışlardaki azalma ve yağış rejimindeki değişiklikler bir çok bölgede kuraklık riskini arttıracaktır.Deniz seviyesindeki artışlar nedeniyle kıyılarda tuzlu su, yer altı sularına karıştığında kıyı kesimlerinde canlılar için gerekli olan tatlı su kaynakları kaybedilecektir
 
ORMANLAR: Küresel ısınma sonucu yağışların azalması, sıcaklık ortalamaların yükselmesi, kuraklık şiddetinin artması hem orman yangınlarını tetikleyecek hem de mevcut orman alanlarının yayılışını azalmasına ve kendini yenileyebilmesine engel olacaktır. Ormanlar içerisindeki biyolojik çeşitliliği olumsuz etkilenecek ve bu canlılar bir noktadan sonra yaşam alanlarını ya terk etmek zorunda kalacak ya da öleceklerdir.
 
KIYILAR: Isınmayla birlikte buzullar eriyecek,okyanus ve denizlerin seviyesi artacak.Deniz seviyesinde görülecek gelecek 100 cm’lik yükselme Hollanda’nın %6’sının, Bangladeş’in %17,5’inin ve birçok adanın ya tümünün ya da büyük bölümünün sular altında kalmasına yol açacaktır. Denizlerdeki yükselme kıyı ekosistemlerinde büyük değişiklikler yaratacak, denizlere yakın alçak düzlüklerde yeni bataklıklar meydana gelecektir.Denizlerin karalar üzerinde ilerlemesi ile oluşacak arazi kayıplarının yanında kıyı erozyonlarında da artışlar görülecektir. Deniz suyu seviyesinin artması akarsu ağızlarında bu tuzlu suların tatlı sularla birleşmesi tatlı su rezervini olumsuz etkiler.Yine deniz seviyesine yakın olan yerleşme alanlarında bölgelerin boşaltılmasına yol açacak .Kıyı çizgisinin değişmesi bu alanlarda bulunan canlıların yaşam alanlarının değişmesine sebep olacak.Deniz seviyesinde meydana gelebilecek bir cm lik yükselme erozyona bağlı olarak kumluk kıyı şeritlerinde 1 m genişliğinde bir geri çekilmeye sebep olacak.Kıyı bölgelerde özellikle deniz ticaretinin geliştiği bölgeler için olumsuz sonuçları doğuracak şeklinde değerlendirilebilir. Deniz seviyesinde meydana gelecek her 1 cm yükselme, erozyona bağlı olarak kumluk kıyı şeritlerinde 1 metre genişliğinde yatay bir geri çekilmeye yol açabilir.
 Tuzlu su, tatlı su akiferlerine karıştığında kıyı kesimlerinde canlılar için gerekli olan tatlı su kaynakları kaybedilecektir.
 
BİTKİ VE HAYVAN TÜRLERİNİN YAŞAM ALANLARI: Küresel ısınma sonucu bazı bitki ve hayvan türlerinde aşırı artış veya azalış olabilir.Bitki ve hayvan türlerinin yaşam alanları değişecek.Bazı türlerin yaşam alanları genişlerken,bazı türlerin yaşam alanları daralacak. Küresel ısınmanın etkisiyle hayvanlar ve bitkiler kutuplara ve üst dağlık kesimlere yüksek rakımlara doğru göç edeceklerdir. Ancak, bu göç yollarını tıkayan kentler ya da tarım arazileri ile karşılaşan ve bunları aşamayan bitki türlerinin nesilleri tükenecektir.

(Kaynak 2)

Aşağıdaki kavram haritasında küresel ısınmadan etkilenen bazı unsurlar verilmiştir.Ön bilgilerinizden yararlanarak kutucuklarda belirtilen başlıklar ile ilgili küresel ısınmanın meydana getirdiği değişimleri yazınız.

Küresel ısınmanın sağlık üzerine etkisi:

1. Termal  stres
 
2. İklim  değişikliği  ve  kentsel  hava  kirliliği
 
3. Gıda  kaynaklı  hastalıklar
 
4. Su  kaynaklı  hastalıklar
 
5. Kemirici  kaynaklı  hastalıklar
 
6. Böcek  tipleri
 
7. Besin  kaynakları  üzerine  etkileri
 
8. Sıcak  dalgaları  mevsimsel  ölümleri  artırabilir.  1995 te  Amerika-chıcago daki  sıcak  dalga  514  ölüme  ve  3300  acil  vakaya  yol  açmıştır
 
9. Yaşlılarda solunum hastalıkları.
 
10.  Şehir  merkezlerinde  sıcak  hava  etkisi  daha  hissedilir. 
 
11.  Sıcaklığın  artışı  ile  hava  kirliliğide  artmaktadır.  Bu  da  ölüm  oranlarına  katkıda  bulunmaktadır.
 
12.  Yapılan incelemelere   göre sıcak  hava  dalgasında  artış  kalp  ve  solunum  hastalıklarına  bağlı  ölümlere  neden  olmaktadır.  Son  20  yılda  astım  prevelansı  ABDde  4  kat  artmıştır.
 
13.  Hava  kirliliğine  uzun  süre  maruz  kalma  ciddi  sağlık  problemlerine  yol  açar.Hava  kirliliğine  yol  açan  gazlardan  radon  akciğer  kanseri  ile  ilişkilidir.
 
14.  Yapılan  çalışmalarda  küresel  ısınma  troposferde  radon  konsantrasyonunu  arttırdığı  bildirilmektedir.
 
15.  Temel  hava  kirleticileri  ozon, sülfür  dioksit, karbon  monoksit, nitrojen  dioksit, kurşun  ve  partiküllerinin  insan  sağlığı  üzerinde  olumsuz  etkileri  vardır.
 
16.  İklim  değişikliği  orman  ve  çiftlik  arazilerinde  yangınların  görülme  riskini  arttırmaktadır.  İnce  hava  dumanı  şeklinde  oluşan  hava  kirliliğide  sağlığı  olumsuz  etkilemektedir.
 
17.  CDC  1998  yılında  Florida  yangınında  astım, bronşit ve  göğüs  kanseri  nedeniyle  acile  başvuranların  sayısında  önemli  derecede  artış  olduğunu  bildirmiştir.
 
18.  Küresel  ısınma  polen  mevsiminin  uzamasına  neden  olacak  ve  bunlara  bağlı  hastalıkların  artışına  neden  olacaktır.
 
19.  İklim  değişikliğine  bağlı  olarak  evlerdeki  hamam  böceği, maytlar vb  artacak  ve  astım  sıklığı  artacaktır.
 

Su kaynakları üzerine etkileri:

Isınmayla birlikte okyanus ve denizlerden daha fazla su buharlaşacak ve dünya daha rutubetli olacaktır.Bu da yağışların artmasına neden olacaktır. Kıtalar üzerine düşen yağış miktarı son yüzyıl içerisinde %1’lik bir artış göstermiştir. Gücünü suyun buharlaşmasından alan kasırgalar muhtemelen daha da güçlü olacaklardır. El Nino kasırgası önceki yüz yıllık periyotla karşılaştırıldığında son 20-30 yıllık süreçte daha sık, uzun süreli ve şiddetli görülmeye başlanmıştır.

Küresel iklim değişikliklerine bağlı olarak denizlerde su seviyesi artar buharlaşma daha hızlı olur.Buharlaşmanın artmasıyla yağışlar artarak sel ve toprak kaymalarına yol açabilir.

Atmosfer bulunan sera gazlarının artışı asit yağmurlarıyla içilebilir su oranlarında ciddi azalmalara yol açacak.İçme sularındaki bu azalmalar ülkeler arası su krizlerine yol açacaksavaşların çıkmasına yo açacaktır.Kullanılabilir su oranının düşmesi ekonomiyi de olumsuz etkileyecektir.

Çok yağış olan yerlerde hızlı yağışlardan dolayı akarsuyun debisi hızlanacak az yağış alan yerlerde su kaynaklarının yetersizliği ortaya çıkacaktır.

Küresel ısınma sonucu su kaynaklarında meydana gelen azalmaların çeşitli yan etkileri olucak; iklim değişmelerine yol açacak ,tarımsal faaliyetleri olumsuz etkileyecek ,enerji potansiyelini düşürecek ve bu olayların sosyal ve ekonomik olumsuzluklar ortaya çıkacaktır.

Gerek sıcaklık artışı sonucu evapotranspirasyonun (terleme ve buharlaşma) artması ve gerekse yağışlardaki azalma ve yağış rejimindeki değişiklikler bir çok bölgedekuraklık riskini arttıracaktır.

Ulusal büyümede yavaşlama, finansal kaynak bulmada zorluk, kredi riskinin artması, yeni ve ek su kaynaklarının pahalılaşması, üretimdeki düşüşe bağlı işsizliğin artması, ve vergi gelirinde kayıplar ortaya çıkacaktır.Bu durum kıtlık, yoksulluk, yaşam kalitesinin düşmesi, iç göç ve sosyal huzursuzluk meydana gelir.

Su kaynaklarındaki değişmeler ekosistem içerisinde ki canlıların yaşam koşullarının değişmesine yada bu canlıların yok olmasına sebeb olacak.Buzulların erimesi ,deniz seviyesinin yükselmesi,su biyom alanlarında değişiklikler küresel ısınmanın bir sonucu olarak karşımıza çıkacaktır.Genelde balık türleri sıcak denizlerde fazla mikatrı ise soğuk denizlerde fazladır.Bu noktadan yola çıkarak deniz suyu sıcaklıklarının artması balık miktarlarında değişmelere yol açacaktır.Akarsu su miktarlarında ve rejimlerinde değişmeler görülecek.

Ormanlar üzerine etkileri:

Küresel ısınma sonucu yağışların azalması sıcaklık ortalamaların yükselmesi kuraklık şiddetinin artması hem orman yangınlarını tetikleyecek hemde mevcut orman alanlarının yayılışını ve kendini yenilemesini kısıtlayacaktır.




Ormanlar içerisindeki biyolojik çeşitliliği olumsuz etkileyecek bu canlılar bir noktadan sonra yaşam alanlarını ya terk etmek zorunda kalıcak yada kaybedecektir.Orman yangınlarının artması dünyadaki oksijen dengesi üzerinde ters etki yapıcakbuda canlılar için çeşitli hastalıklara sebeb olucaktır.

Kıyılar üzerine etkileri:

Deniz seviyesinde görülecek yükselme, birçok kıyı bölgesi yerleşimini olumsuz yönde etkileyecektir. Örneğin deniz seviyesinde meydana gelecek 100 cm’lik bir artışla Hollanda’nın %6’sı, Bangladeş’in %17,5’i ve birçok adanın ya tümü ya da büyük bölümü sular altında kalacaktır. Denizlerdeki yükselme kıyı ekosistemlerinde büyük değişiklikler yaratacak, denizlere yakın alçak düzlüklerde yeni bataklıklar meydana gelecektir.Denizlerin karalar üzerinde ilerlemesi ile oluşacak arazi kayıplarının yanında kıyı erozyonlarında da artışlar görülecektir.

 Küresel ısınma sonucu buzulların erimesi deniz suyu seviyesinin artmasına yol açarak özellikle akarsu ağızlarında bu tuzlu suların tatlı sularla birleşmesi tatlı su rezervini olumsuz etkiler.Yine deniz seviyesine yakın olan yerleşme alanlarında bölgelerin boşaltılmasına yol açacak .Kıyı çizgisinin değişmesi bu alanlarda bulunan canlıların yaşam alanlarının değişmesine sebeb olucak.Deniz seviyesinde meydana gelebilecek bir cm lik yükselme erozyona bağlı olarak kumluk kıyı şeritlerinde 1 m genişliğinde bir geri çekilmeye sebeb olucak.Kıyı bölgelerde özellikle deniz ticaretinin geliştiği bölgeler için olumsuz sonuçları doğuracak şeklinde değerlendirilebilir.Bu olaylar çok hızlı gerçekleştiği takdirde doğal afet boyutuna ulaşabilir.

Bitki ve Hayvan Türlerinin Yaşam alanları üzerine etkisi:

Küresel ısınmanın etkisiyle hayvanlar ve bitkiler kutuplara ve üst dağlık kesimlere yüksek rakımlara doğru göç edeceklerdir. Ancak, bu göç yollarını tıkayan kentler ya da tarım arazileri ile karşılaşan ve bunları aşamayan bitki türlerinin nesilleri tükenecektir.

Her bitki ve hayvanın yaşamlarını devam ettirebilmesi için uygun sıcaklık değerlerine ihtiyacı vardır.Bu koşulların değişmesiyle birlikte bitki ve hayvanlarda bu değişikliklerden etkilenir.Bitkiler bu noktada kendilerince tedbir alarak uygun sıcaklık koşullarının olduğu bölgelere doğru göç eder.Bu iklim değişiklikleri yada küresel ısınma daha hızlı gerçekleşir ve gereken önlemler alınmazsa bu canlıların bir çoğu bu koşullarda yaşamakta zorlanacak yada yok olacaktır.Küresel ısınmaya bağlı olarak ortaya çıkan değişmeler hayvanların besin kaynaklarına etki ederek canlıların devamlılığı için bir tehdit oluşturacak.Ekosistemdeki denge düşünülürse besin zincirinde meydana gelen kopmalar diğer canlıları da etkileyecek tür sayılarında ve çeşitlerinde azalmalar görülecektir.