Boyuna Kıyı: Dağların kıyı çizgisine paralel uzandığı kıyılardır.
Enine Kıyı: Dağların kıyı çizgisine dik uzandığı kıyılardır.
Boyuna
Enine
Girinti Çıkıntı Az Derinlik Fazla Kıta Sahanlığı Dar
Girintili Çıkıntılı Derinlik Az Kıta Sahanlığı Geniş
B) Akarsuların Şekillendirdiği Kıyılar
Ria Tipi Kıyı: Eski akarsu vadilerinin deniz seviyesinin yükselmesi ya da vadinin tektonik olarak çökmesiyle sular altında kalmasıyla oluşmuş kıyılardır.
Dalmaçya Tipi Kıyı: Dağların kıyı çizgisine paralel uzandığı alanlarda, iç kesimlerdeki ovaların, deniz yükselmesine bağlı olarak sular altında kalmasıyla oluşmuştur. Kıyıda birbirine paralel ada dizileri görülür.
Kültür Nedir? Bir topluma veya halk topluluğuna özgü düşünce ve sanat eserlerinin bütününe kültür denir. Giysiler, meskenlerin yapısı (kullanılan malzeme, çatı vb), pencerelerin büyüklüğü (soğuk ve sıcak), duvar kalınlığı (az ve çok), yetiştirilen ürünler ve hayvanlar yaşanılan iklimle uyumludur. İnsanların yaşadığı yerde kullandıkları tüm bu maddi varlıklar maddi kültürü oluşturur. İnsanın temel özelliklerden biri sosyal bir varlık olmasıdır. Topluluk halinde ve belli kurallara bağlı yaşarlar. Evlenme biçimi, evlilik töreni, doğum, ölüm ve dini törenler topluluktan topluluğa değişir. İyi, kötü, doğru, yanlış ve namus gibi kavramlar da topluluktan topluluğa farklılık gösterir. İnsanlar iletişim kurmak için belli bir dil kullanırlar. Bu dil de toplulukları ayırt ... (Devam)
Bir ülkenin nüfus özelliklerini gösteren çizimlere nüfus piramitleri denir. Yatay eksende kişi sayısı ya da oranı, dikey eksende ise yaş grupları bulunur.
Piramitlerin Yorumlaması
1. Çocuk, Olgun ve Yaşlı nüfus hakkında bilgi verir. - Çocuk Nüfus, 0 – 14 yaş grubu - Olgun (Yetişkin) Nüfus, 15-64 yaş grubu - Yaşlı Nüfus, 64+ yaş grubu
2. Doğum ve ölüm oranları hakkında bilgi verir. - Pozitif Piramit, her dönem, bir önceki döneme göre daha fazla doğum yaşanmıştır (gelişmemiş ülke). - Durağan Piramit, her dönem, önceki döneme yakın doğum yaşanmıştır (gelişmiş ülke). - Negatif Piramit, her dönem, önceki dönemden daha az doğum yaşanmıştır.
Nüfus; sınırları belirlenmiş bir alanda, belirli bir tarihte bulunan toplam insan sayısıdır. Belirli bir alanda yaşayan insanların sayısı ve nitelikleri zamana bağlı olarak hızlı ve büyük bir değişim içerisindedir. Nüfus, nüfus sayımları ile tespit edilir. Ancak nüfusun tespiti için sayımların dışında da kaynaklar kullanılabilmektedir. Örneğin doğum – ölüm kayıtları, göç kayıtları, banka ve sigorta kayıtları ve dönemsel olarak yapılan bilimsel araştırmalar gibi. Ancak temelde belirli bir alanda yaşayan toplam insan sayısı nüfus sayımları aracılığı ile tespit edilir. Nüfus Sayımları; Bir ülkenin tümünde veya sınırları belirlenmiş bir bölgede yaşayan tüm insanlarla ilgili sayısal, ekonomik ve toplumsal verilerin toplanma, değerlendirilme ve analiz edilme sürecine nüfus sayımı denir. Yani nüfus sayım... (Devam)
A) Doğumlar Doğurganlık: Canlı doğum sayısı Doğurgan Nüfus: Doğum yapabilme özelliğine sahip 15-49 yaş arası kadın nüfus Doğum Oranı= (Doğum Sayısı / Toplam Nüfus) x 1000 Doğurganlık Oranını Etkileyen Faktörler: 1. Doğal afet, salgın hastalık, savaşlar2. Eğitim seviyesi ve ekonomik durum3. Bebek ölümleri4. Evlilik yaşı ve oranı5. Dinin etkisi6. Nüfusun yaş ve cinsiyet durumu7. Şehirleşme ve kadının sosyal statüsü8. Ülkelerin uyguladığı nüfus politikaları B) Ölümler Ölüm Oranı= (Ölüm Sayısı / Toplam Nüfus) x 1000 Ölümlerin Nedenleri: 1. Sağlık problemleri2. Depremler, sel ve su baskınları3. Savaşlar4. Salgın hastalıklar5. Kıtlıklar6. Kitlesel kazalar C) Ortalama Yaşam Süresi Ortalama... (Devam)
Okyanus akıntıları, Dünyanın doğal sistemleri içerisinde canlılar için büyük öneme sahip öğelerinden biridir. Bu akıntılar iklim ve canlılar üzerinde etkilidir. Makalemizde bu akıntıların oluşum sebepleri, türleri ve özellikleri yer almaktadır. (Devam)
Haritalardaki şekil ve alan bozulmalarının en aza indirilebilmesi için oluşturulan özel çizim yöntemlerine projeksiyon ya da iz düşüm yöntemleri denir.
Projeksiyonların bazıları uzunluk, bazıları açı, bazıları ise alanları gerçeğe daha yakın gösterir. Projeksiyonlar iz düşüm (yükseltinin sıfır kabul edilmesi) esasına göre çizildiğinden engebesi fazla olan yerlerin iz düşüm yüz ölçüm ile gerçek yüz ölçümleri arasındaki fark fazladır.
Örneğin yurdumuzda Doğu Anadolu ile Karadeniz ve Akdeniz bölgelerinde iz düşüm yüz ölçüm ile gerçek yüz ölçüm arasındaki fark çok fazladır.
Harita çiziminde kullanılan başlıca projeksiyon tipleri silindirik, konik ve düzlem projeksiyonlardır.
1. Silindir Projeksiyon
Bu projeksiyonda harita alanı açılmış bir silindir üzerine aktarılır. Bu projeksiyonla çizilen haritalarda ekvator çevresinde doğruya yakın görünümler elde edilirken kutuplara doğru önemli ... (Devam)
Ocak ayında güney yarım kürede, Temmuz ayında kuzey yarım kürede yaz yaşanmaktadır. Buna bağlı olarak Ocak ayında güney yarım küre, Temmuz ayında kuzey yarım küre daha yüksek sıcaklıklar görülür.
Kutuplara yakın yerlerde yaşanan Sert Karasal iklim ile 30 derece enlemlerindeki sürekli yüksek basınçlarla oluşmuş çöllerde yüksek sıcaklık farkları görülür.
Ekvatordan kutuplara doğru giden sıcak su akıntıları özellikle kuzey yarım kürede karaların batı kıyılarına ılık bir hava getirir. Bunun sonucunda yıl boyunca fazla değişmeyen ılıman okyanusal iklim oluşmuştur.
Kutuplar güneş ışınlarını eğik almaları, tutulmanın fazla olması, atmosferde katedilen yolun fazla olması gibi sebeplerle soğuktur.
Dünya genelinde farklı sıcaklıklar görülmesinin en önemli nedeni enlem olmakla birlikte bazı özel çukurluklarda mikro klima alanları da oluşmuştur. (Devam)
Sıcaklık, iklim elemanları içinde en önemli olanıdır.
Isı ve Sıcaklık Farkı: Isı cisimlerde bulunan potansiyel enerji miktarı olup birimi kaloridir, sıcaklık ise cisimlerdeki potansiyel enerjinin ortaya çıkmasıdır, birimi derece dir.
Örneğin kömür bir ısı kaynağı olup sobada yanmasıyla sıcaklık ortaya çıkar. (Devam)
- Step ikliminde yağış miktarı oldukça düşüktür. Düşük yağış tutarı orman oluşumuna izin vermez. Bu nedenle step bölgelerinde yıl içinde yalnız bir veya iki mevsim yeşil kalabilen ot toplulukları görülür. Bu ot topluluklarına step adı verilmektedir. - Step toplulukları genellikle oldukça küçük, yaz aylarında sararan tohumlu bitkilerdir. - Geven, yavşan otu, üzerlik, çoban yastığı ve kekik önemli türleridir. - Stepler geçmişte orman olan alanların tahrip edilmesi ile oluşmuşsa buna Antropojen Bozkır adı verilir.
- Bu geniş alan birçok canlıya yaşam alanıdır. Aynı zamanda karada yaşayanlar için de önemlidir.- Dünya'nın en büyük biyomunu oluşturur.- Dünya'nın %70'i sularla kaplıdır.- Tatlı su ve tuzlu su biyomu olmak üzere ikiye ayrılır.- Su biyomlarında sıcaklıklar fazla değişkenlik göstermez. Ayrıca suyun varlığı ya da yokluğu da biyomları sınırlamaz.- Yukarıda sayılanların bir sonucu olarak karasal biyomlara göre daha düzenlidir. Su Biyomlarını Etkileyen Faktörler - Oksijen ve Karbondioksit- Sıcaklık- Işık (Fotosentez için gerekli)- Eriyik haldeki mineraller- Besin maddesi (planktonlar) Işığın ulaşabildiği kısım ilk 200 metrelik kısımdır. Buraya fotik alan, ışığın ulaşamadığı 200 metreden derin kısma ise afotik alan denir. Su biyomunda canlılar daha çok Güneş ışığının ulaştığı yüzeyden 200 metre derinliğe kadar yaşarlar. İki grup... (Devam)
1. Türklerin Orta Asya’dan Göçünden Kavimler Göçüne Türklerin Orta Asya'dan Göçü Türk göçlerinin en önemli sebebi, Ana yurt topraklarının verimsizleşmesidir. Büyük ölçüde kuraklık, nüfus yoğunluğu ve otlak darlığı, ekonomik sıkıntılara neden olmuştu. Hayvanların beslenmesi, çeşitli gıda maddeleri, giyim eşyası gibi ihtiyaçların karşılanması için iklimi elverişli zengin topraklar gerekiyordu. Bu nedenle önceleri verimli topraklara sahip ve nüfusu az olan komşu ülkelere göçler yapıldı. Zamanla buraların da yeterli olmadığı görüldü ve yeni yerler aranmaya başlandı. Böylece ekonomik ve ticari yönden daha iyi imkanlara sahip diğer topraklara göçler başladı. Kavimler Göçü 4. yüzyılın sonlarına doğru gerçekleşen Kavim... (Devam)
1. Türklerin Orta Asya’dan Göçünden Kavimler Göçüne
Türklerin Orta Asya'dan Göçü Türk göçlerinin en önemli sebebi, Ana yurt topraklarının verimsizleşmesidir. Büyük ölçüde kuraklık, nüfus yoğunluğu ve otlak darlığı, ekonomik sıkıntılara neden olmuştu. Hayvanların beslenmesi, çeşitli gıda maddeleri, giyim eşyası gibi ihtiyaçların karşılanması için iklimi elverişli zengin topraklar gerekiyordu. Bu nedenle önceleri verimli topraklara sahip ve nüfusu az olan komşu ülkelere göçler yapıldı. Zamanla buraların da yeterli olmadığı görüldü ve yeni yerler aranmaya başlandı. Böylece ekonomik ve ticari yönden daha iyi imkanlara sahip diğer topraklara göçler başladı.
Kavimler Göçü 4. yüzyılın sonlarına doğru g... (Devam)
Taşların önemli bir kısmı deniz ve göl tabanlarında birikerek tabakalı ve yatay bir şekilde oluşur. Bu taşlar aynı zamanda canlı kalıntıları içermektedir. Bu canlı kalıntılarına fosil denir.
Fosillerin ait oldukları zaman paleontologlar tarafından saptanarak taşların oluştuğu zaman saptanabilir. (Devam)
Toprak: Taşların parçalanması ve ayrışmasıyla meydana gelen, içerisinde çeşitli canlı kalıntıları, hava ve su bulunan, içerdiği organik madde ve minerallerle bitkilere besin kaynağı olan gevşek yer örtüsüdür. Toprak oluşumu için öncelikle anakayanın ayrışması gereklidir. Ayrışma Kayaçlar, dış kuvvetlerin etkisiyle zamanla küçük parçalara ayrılmaktadır. Bu olaya ayrışma denir. Ayrışma olayı 3 şekilde gerçekleşir: Fiziksel, Kimyasal, Biyolojik Ayrışma. 1. Fiziksel Ayrışma: Günlük ve yıllık sıcaklık farklılıkları sonucu 3 şekilde oluşabilir: 1. Gündüz ısınarak genişleyen kaya gece soğuyarak daralır, önce çatlar, sonra parçalanır.2. Kayaçların çatlak ve gözeneklerine sızan sular gece donar ve genleşir, zamanla çatlakları genişletir.3. Kaya çatlaklarına sızan ... (Devam)
1. İklim: Toprak oluşumunu etkileyen temel faktördür. Çünkü sıcaklık, yağış, bitki örtüsü ve ayrışma türü üzerinde etkilidir. 2. Anakayanın Yapısı: Ayrışarak toprağı oluşturan ve toprağın altında yer alan materyale ana kaya denir. Toprağın fiziksel ve kimyasal özellikleri, rengi, besin maddeleri, geçirimlilik özellikleri ana kayaya bağlıdır. 3. Zaman: Anakayanın toprak örtüsü haline gelmesi binlerce yıl alır. 4. Yer Şekilleri: Eğim, yükselti ve bakı durumu toprak oluşumunu etkiler. Eğim az olan yerlerde süpürülme (erozyon) azdır ve topraktaki suyun hareketi engellenir. Bitki örtüsü toprağın tutulmasını sağlar. Yükselti arttıkça sıcaklık düşer ve yağış da belli bir seviyeye kadar artar, bu da bitki örtüsünü etkiler. Bakı da toprak özelliklerinde etkilidir. Kuzey Yarı K&u... (Devam)
- Laterit: Ekvatoral kuşakta, nemli sıcak iklimde görülürler. Aşırı yıkanma sebebiyle mineral, organik maddeleri kısa sürede ayrıştıran gür bitki örtüsü sebebiyle humus açısından fakirdir.
- Terra Rossa (Kırmızı Toprak): Akdeniz iklim kuşağında kalker üzerinde oluşan topraklar. Kirecin ayrışması ile ortaya çıkan demirin oksitlenmesi kırmızı renk almasını sağlamıştır.
- Kahverengi Orman Toprakları: Orta kuşak nemli orman arazilerinde görülür. Mineral bakımından fakir olmasına karşın ayrışma yavaş olduğu için humus açısından zengindir.
- Podzol Topraklar: Soğuk nemli bölgelerde, iğne yapraklı orman arazilerinde görülür. Mineral bakımından fakirdir. Gri renktedir.