(04.09.2014 tarihli deÄŸiÅŸikliÄŸe göre düzenlenmiÅŸtir.)
DoÄŸal SistemlerA.10.1 KayaçlarKazanım: Kayaçların özellikleri ile yeryüzü ÅŸekillerinin oluÅŸum süreçlerini iliÅŸkilendirir.A.10.2 Su KaynaklarıKazanım: Su kaynaklarını farklı özelliklerine göre sınıflandırır.A.10.3 Toprak OluÅŸumu ve SınıflandırılmasıKazanım: Toprak çeÅŸitliliÄŸini oluÅŸum süreçlerine göre açıklar.A.10.4 Bitki Tür ve Topluluklarının SınıflandırılmasKazanım: Bitki tür ve topluluklarını genel özelliklerine göre sınıflandırır.A.10.5 Yeryüzünde Bitki Topluluklarının DağılışıKazanım: Farklı bitki topluluklarının dağılışı ile iklim ve yer ÅŸekillerini iliÅŸkilendirir.BeÅŸeri SistemlerB.10.1 Nüfus ve ÖzellikleriKazanım: Nüfus özellikleri ve nüfusun önemi hakkında çıkarımlarda bulunur.B.10.2 Dünya ... (Devam)
1.Sera etkisi nedir ? Açıklayınız. GüneÅŸ ışınlarının yeryüzüne çarpıp ısı enerjisi haline dönüÅŸmesi sırasında, bu enerjinin uzaya yayılmasını önleyen ve bir manto gibi görev yapan, karbon dioksit, tozlar, su buharı, partiküller v.s. maddelerin ısıyı abzorbe ederek, dünyanın giderek ısınmasına sebep olduÄŸu olaydır. sera gazları: H2O, CH4, NO2, CFC gibi sera etkisini oluÅŸturan gazlardır. 2.Sumatra'nın Toba Dağı'nda 73 bin yıl önce meydana gelen volkanizmanın sonuçları nelerdir? Sumatra'daki Toba Dağı yaklaşık 73.000 yıl önce patlamış ve atmosfere yoÄŸun bir ÅŸekilde kül ve gaz yayılmıştır. Patlamanın ÅŸiddetiyle gökyüzünün karardığı ve bölgede sıcaklık deÄŸerlerinin önemli ölçüde azaldığı görülmüÅŸtür. Bu nedenle iklimin Buzul Çağı'ndaki duruma dönd&uu... (Devam)
AÅŸağıdaki soruları cevaplandırınız. 1. Çevrenin bozulması ve çevre sorunlarının ortaya çıkması nasıl baÅŸlamıştır?CEVAP: Sanayi Devrimi ile çevre sorunları büyük oranda artmıştır. Bunun sebebi fosil yakıtların fazla kullanılması, bunların çevreye verdiÄŸi kirliliktir. Ayrıca hızlı nüfus artışı doÄŸal kaynaklara olan talebi arttırmıştır. 2. Gelecekte yaÅŸanacak çevre sorunlarını azaltmak ve ortadan kaldırmak için neler yapılmalıdır?CEVAP: Çevre sorunlarını önlemek için insanlar bilinçlendirilmeli, yenilenebilir kaynaklar tercih edilmeli, doÄŸal kaynakların sürdürülebilir ve planlı kullanılması saÄŸlanmalıdır. 3. Günümüzdeki çevre sorunlarının ortaya çıkmasında hangi faktörlerin etkileri vardır?CEVAP: Hızlı nüfus artışı, sanayileÅŸme, ÅŸehirleÅŸme, çarpık kentleÅŸme, doÄŸal kay... (Devam)
Biliyorsunuz ki rüzgarlar kuzey yarım kürede saÄŸa, güney yarım kürede sola saparlar. Bu ifade yüksek basınç alanları için doÄŸru da olsa alçak basınç alanlarında sapma ters bir yöndedir.
Kuzey Yarım Kürede YB ve AB alanları arası iliÅŸki:
Resmi incelerseniz rüzgarı oluÅŸturan kuvvet, yüksek basınçtaki yoÄŸunluk fazlalığıdır. Burada hava, yoÄŸunluÄŸun az olduÄŸu yere doÄŸru akma eÄŸilimi gösterir. Bu eÄŸilimi gösterirken Dünyanın dönüÅŸ yönüne uyar. Alçak basınç alanına yaklaÅŸtığında basınç merkezine doÄŸru olan yolculuÄŸu ivme kazanır. Böylelikle yolunu uzatarak da olsa yüksek basınç noktasından baÅŸlayan hava hareketi alçak basınç merkezine ulaÅŸmış olur. O halde; Kuzey yarım kürede yüksek basınçta saat yönünde, alçak basınçta... (Devam)
Küresel ısınma nedeniyle buzullar günden güne eriyor. Kuzey kutbunun %25'i son 30 yılda yok oldu. Peki buzullar Dünyamız için neden önemli:
1. Buzullar birçok akarsuyun kaynağıdır. Akarsu tatlı su kaynağıdır ve insanların su ihtiyacı için önemlidir. Ayrıca tarımda kullanılır. 2. Sayıları az bulunan ve soyu tükenme tehlikesi altındaki hayvanlar için yaÅŸam alanıdır. 3. Yıllık sıcaklık bilançosunun dengelenmesinde önemli role sahiptir. GüneÅŸ radyasyonunu fazla miktarda yansıtır (albedo yüksek). 4. Buzulların erimesi deniz seviyesinde yükselmeye yol açabilir. Bu durum kıyı çizgilerinin deÄŸiÅŸmesine, kıyıların ve buradaki yerleÅŸmelerin sular altında kalmasına yol açabilir. ÖrneÄŸin BangladeÅŸ bu tehlikeyi yaÅŸamaktadır. 5. Buzullar okyanus akıntıları için de kaynaktır. Buzulların erimesi okyanus akıntılarının etki... (Devam)
KITA VE OKYANUSLARIN KONUMU VETÄ°CARET YOLLARININ DEĞİŞİMÄ° Ä°lk çaÄŸda insanoÄŸlunun bildiÄŸi Dünya’nın sınırları oldukça dardı. Mısır, Roma, Yunan, Anadolu uygarlıkları arasında kalan Akdeniz Havzası ve DoÄŸu’da yer alan Ä°ran, Orta Asya, Hint, Çin uygarlıklarının bulunduÄŸu bölgeler kabaca o dönemin insanlarının bildiÄŸi Dünyanın sınırlarını oluÅŸturmaktaydı. Günümüzde de Asya, Afrika ve Avrupa kıtalarının oluÅŸturduÄŸu doÄŸu yarımküre topraklarına “Eski Dünya” adı verilmektedir. - Eski Dünya’da ticari faaliyetler oldukça eski dönemlerde baÅŸlamıştır. Bunlardan en eski olanları kervanlar aracılığı ile yapılan kara ticaretidir. DiÄŸeri ise özellikle DoÄŸu Akdeniz ve Ege yöresinde büyük geliÅŸme kaydetmiÅŸ olan deniz ticaretidir. - Ä°lk ÇaÄŸ’da Asya’daki üretim merkezlerinden kara yolu... (Devam)
Nüfus Artışı; doÄŸum miktarının, ölüm miktarından fazla olmasıdır. Nüfusun çok büyük bir hızla kısa sürede göstermiÅŸ olduÄŸu artışlar ise nüfus patlaması olarak adlandırılır. Dünyada nüfus patlamalarını 3 aÅŸamada inceleriz. 1. Paleolitik Dönem Bu dönemin baÅŸlangıcı günümüzden 2 milyon yıl öncesine dayanır. Paleolitik dönemin başında insanın araç yapma becerisi kazanması, beslenme ve korunma kültürünü büyük deÄŸiÅŸime uÄŸratmış, bu sayede nüfus önemli ölçüde artmıştır. Bu evrede dünya nüfusu yaklaşık birkaç milyon kiÅŸi, ortalama ömür 20-25 yıl kadardır. 2. Neolitik Dönem Ä°nsanoÄŸlunun günümüzden yaklaşık 10000 yıl önce yerleÅŸik yaÅŸama geçmesi ve tarımsal faaliyetlerin baÅŸlaması nüfus üzerinde büyük e... (Devam)
Fransa'nın coğrafi konumu, yeryüzü şekilleri, dağları, platoları, iklim ve bitki örtüsü, su kaynakları, beşeri ve ekonomik özellikleri, tarım, sanayi ve ticaret bilgileri ile ülke kimlik kartı... (Devam)
Ä°nsanoÄŸlu yer yüzünde ortaya çıktığı günden bugüne büyük bir deÄŸiÅŸim yaÅŸamıştır. Bu deÄŸiÅŸim; bedensel, sosyal, kültürel ve ekonomik anlamda çok büyük bir deÄŸiÅŸim özelliÄŸi gösterir. Ä°nsanoÄŸlunun yaÅŸadığı deÄŸiÅŸim bütün bu alanlarda birbirine paralel geliÅŸmiÅŸtir. GeliÅŸimin temel dinamiÄŸini ekonomik faaliyetler ve geçim tarzları belirlemiÅŸtir. Ä°nsanlık tarihi ekonomik anlamda incelendiÄŸinde bir takım özellikler dikkati çekmektedir.
1. Paleolitik Dönem (Kaba TaÅŸ Devri) - Temel ekonomik faaliyet avcılık ve toplayıcılıktır. - Ä°nsanların ortalama yaÅŸam süresi 20-25 yıl olup beyin hacmi küçük, boyları kısadır. - MaÄŸaralar barınma amaçlı kullanılmıştır. - Göçebe topluluklar halinde yaÅŸamaktadırlar. - Bu dönemde ilk basit araçları yapmayı baÅŸarmışlardır. &... (Devam)
Kıtaların Kayması Teorisi daha sonradan geliÅŸtirilerek Levha TektoniÄŸi Teorisi ortaya çıkmıştır. Bu teoriye göre yer kabuÄŸu üzerinde karasal ve denizel bölümler bulunan levhalardan meydana gelmiÅŸtir. Levhaların yönleri ve hızları farklıdır, bu nedenle birbirinden uzaklaşır ya da yakınlaşırlar. Deprem, Volkanizma ve sıcak su kaynaklarının levha sınırlarında olması levhaların bu hareketinin eseridir.
Kıta – Kıta Çarpışması: Ä°ki kıta birbirine doÄŸru hareket ederse sonunda birbiriyle çarpışarak kenetlenirler. Bu olay sonucunda kıvrım daÄŸları oluÅŸur. Kuzey Anadolu DaÄŸları ve Toroslar bu ÅŸekilde oluÅŸmuÅŸtur.
Kıta – Okyanus Çarpışması: Okyanusal kabul ile kıtasal kabuk çarpışırsa daha ağır olan okyanusal kabuk mantonun içine doÄŸru dalar. Dalma batma alanlarında derin okyanus çukurlukları ile volkanik daÄŸlar görülü... (Devam)
a. Mevsimlik Göçler Tarıma, turizme ve yaylacılığa dayalı geçici nüfus hareketleridir. b. Daimi Göçler Kırdan kıra, kırdan kente, kentten kıra, kentten kente sürekli olarak yerleÅŸme amaçlı yapılan göçlerdir.
Türkiye’de göç veren bölgeler: Karadeniz ve DoÄŸu Anadolu Bölgeleri Türkiye’de en fazla göç veren iller: Ardahan, Bartın, Sinop, Siirt. Türkiye’de göç alan bölgeler: Marmara ve Ege Bölgeleri. Türkiye’de en fazla göç alan iller: Ä°stanbul, Antalya, TekirdaÄŸ, Ankara, Ä°zmir, MuÄŸla.
2. Dış Göçler
a. Yurtdışından Türkiye’ye DoÄŸru Kendi ülkesindeki baskı, savaÅŸ, ÅŸiddet olaylarından kaçan kiÅŸiler ile Balkanlardan gelen göçmenleri kapsar.
A) DoÄŸumlar DoÄŸurganlık: Canlı doÄŸum sayısı DoÄŸurgan Nüfus: DoÄŸum yapabilme özelliÄŸine sahip 15-49 yaÅŸ arası kadın nüfus DoÄŸum Oranı= (DoÄŸum Sayısı / Toplam Nüfus) x 1000 DoÄŸurganlık Oranını Etkileyen Faktörler: 1. DoÄŸal afet, salgın hastalık, savaÅŸlar2. EÄŸitim seviyesi ve ekonomik durum3. Bebek ölümleri4. Evlilik yaşı ve oranı5. Dinin etkisi6. Nüfusun yaÅŸ ve cinsiyet durumu7. ÅžehirleÅŸme ve kadının sosyal statüsü8. Ülkelerin uyguladığı nüfus politikaları B) Ölümler Ölüm Oranı= (Ölüm Sayısı / Toplam Nüfus) x 1000 Ölümlerin Nedenleri: 1. SaÄŸlık problemleri2. Depremler, sel ve su baskınları3. SavaÅŸlar4. Salgın hastalıklar5. Kıtlıklar6. Kitlesel kazalar C) Ortalama YaÅŸam Süresi Ortalama... (Devam)
Nüfus YoÄŸunluÄŸu: Belirli bir alanda bulunan insanların birim alandaki dağılımına nüfus yoÄŸunluÄŸu denir. Nüfus YoÄŸunluÄŸu = (Toplam Nüfus / Yüzölçüm )
A. DoÄŸal (Fiziki) Faktörler
1. Yeryüzü Åžekilleri
DaÄŸların Uzanışı DaÄŸlarımızın genelde doÄŸu batı uzanışlı olması; v Kıyı ile iç kesimler arasındaki ulaşımı güçleÅŸtirir, v Deniz etkisinin iç kesimlere girmesini engeller. Bu nedenle kıyılarımız daha fazla nüfuslanmıştır.
Hinterland: Bir merkezin iç kesimlerle etkileÅŸimine hinterland denir. EÄŸer bir yerleÅŸmenin diÄŸer yerleÅŸmelere ulaşımı kolaysa hinterlandı geniÅŸ, zorsa hinterlandı dardır.
Hinterlandı dar olan Sinop, Giresun gelişememesine karşın geniş bir hinterlanda sahip İstanbul, İzmir daha fazla gelişmiştir.
Ä°ÅŸlenmiÅŸ ya da yarı iÅŸlenmiÅŸ ham maddelerin fabrikalarda iÅŸlenerek kullanılabilir hale getirilmesi yöntemlerine sanayi denir. 1750’li yıllarda Avrupa’da su buharı gücünden yararlanma ile sanayileÅŸme baÅŸlamış ve buradan tüm dünyaya yayılmıştır. Günümüzde sanayileÅŸme bir geliÅŸmiÅŸlik ölçütüdür. Öyle ki sanayileÅŸmiÅŸ ülkelerde refah seviyesi daha yüksektir.
Türkiye’de SanayileÅŸmeyi Etkileyen Faktörler Fabrika kuruluÅŸunda dördüncül (bilgi toplama, araÅŸtırma, yayma) ve beÅŸincil (bilgilere dayalı karar verme) sektörler etkilidir. Öncelikle kurulacak sanayi türü belirlenir: Demir – Çelik, Rafineri, Maden iÅŸleyen sanayi kuruluÅŸları ham maddeye yakın kurulurlar. Büyük sermaye gerekir. Küçük ölçekli sanayi kuruluÅŸları için yer seçimi fazla &... (Devam)
AÅŸağıda yerel saatlerle ilgili birkaç soru örneÄŸi verilmiÅŸtir. 1. 30º DoÄŸu Meridyeninde yerel saat 14:00 iken 45º DoÄŸu Meridyeninde yerel saat kaçtır? Cevap: 45º DoÄŸu Meridyeni daha doÄŸudadır, bu nedenle burada yerel saat daha ileri olmak zorundadır. Bu nedenle iki meridyen arası zaman farkını bulup 30º DoÄŸu Meridyeninin yerel saati ile toplayacağız. 45 - 30 = 15 (meridyen farkı) 15 x 4 = 60 dakika = 1 saat (zaman farkı) 14:00 + 01:00 = 15:00 (45º DoÄŸu Meridyeninin yerel saati) 2. 10º Batı Meridyeninde yerel saat 20:00 iken 20º DoÄŸu Meridyeninde yerel saat kaçtır? Cevap: Ä°ki merkez de farklı yarı kürelerde olduÄŸu için zaman farkını hesaplarken her ikisinin deÄŸeri toplanacaktır. 10º DoÄŸu Meridyeni daha doÄŸuda olduÄŸu içinde 10º Batı Meridyeninin yerel saatine eklenecektir. 10 + 20 = 30 (meridyen farkı) 30 x 4 = 120 dakika = 2 saat (zaman f... (Devam)
Güneş ışınları bir yere ne kadar dik açıyla düşerse sıcaklık değerleri de o kadar yüksek olur. Çünkü dik açıyla gelen ışınlar daha dar alanları ısıtmaktadır.
Güneş ışınlarının düşme açısı dünyanın şekli, eksen eğikliği, günlük hareketi ve eğime bağlı olarak değişir.
a. Dünyanın Şekli: Ekvator'dan kutuplara doğru gidildikçe güneş ışınlarının geliş açısı küçülür. b. Eksen Eğikliği: Dünyanın güneş etrafındaki dönüşüne bağlı olarak yıl içinde yarımkürelere farklı açılarla düşer. c. Günlük Hareket: Dünyanın kendi ekseni etrafındaki dönüşüne bağlı olarak sabah ve akşam dar açılarla düşerken, öğle vakti daha dik açıyla düşer. d. Bakı ve Eğim: Güneşe bakan yamaçlar güneş ışınlarını daha dik açıyla alırlar.