Atmosfer yerden yansıyan ışınlarla ısındığı için sıcaklık yerden yükseldikçe troposfer katında her 200 metrede 1 ºC azalır. ÖrneÄŸin 1000 metrede 15°C olan sıcaklık, 1200 metrede 14°C, 1400 metrede 13°C olacaktır.
Örnek Sorular SORU 1: 200 metre yükseltiye sahip A kentinde sıcaklık 10°C iken aynı anda 1200 metre yükseltideki B kentinde sıcaklık kaç derecedir? Bu soruyu çözerken öncelikle yükselti farkını bulmamız, sonra kaç derecelik fark olduÄŸunu bulmak için çıkan sonucu 200'e bölmemiz gereklidir. 1200 - 200 = 1000 metre (yükselti farkı) 1000 / 200 = 5°C (sıcaklık farkı) Soruda verilen B kenti 1200 metredir ve A kentinden 1000 metre yukarıdadır. Biliyoruz ki yerden yükseldikçe sıcaklık azalır. Buradan yola çıkarak B kentinde sıcaklığın A kentine göre daha düÅŸük olduÄŸunu an... (Devam)
- Bu geniÅŸ alan birçok canlıya yaÅŸam alanıdır. Aynı zamanda karada yaÅŸayanlar için de önemlidir.- Dünya'nın en büyük biyomunu oluÅŸturur.- Dünya'nın %70'i sularla kaplıdır.- Tatlı su ve tuzlu su biyomu olmak üzere ikiye ayrılır.- Su biyomlarında sıcaklıklar fazla deÄŸiÅŸkenlik göstermez. Ayrıca suyun varlığı ya da yokluÄŸu da biyomları sınırlamaz.- Yukarıda sayılanların bir sonucu olarak karasal biyomlara göre daha düzenlidir. Su Biyomlarını Etkileyen Faktörler - Oksijen ve Karbondioksit- Sıcaklık- Işık (Fotosentez için gerekli)- Eriyik haldeki mineraller- Besin maddesi (planktonlar) Işığın ulaÅŸabildiÄŸi kısım ilk 200 metrelik kısımdır. Buraya fotik alan, ışığın ulaÅŸamadığı 200 metreden derin kısma ise afotik alan denir. Su biyomunda canlılar daha çok GüneÅŸ ışığının ulaÅŸtığı yüzeyden 200 metre derinliÄŸe kadar yaÅŸarlar. Ä°ki grup... (Devam)
- Çayırların dışında karasal iklim bölgelerinde kış sıcaklıklarının düÅŸük olmasına dayanbilen aÄŸaç türleri yetiÅŸmektedir. Özellikle çam türlerinin görüldüÄŸü bu bölgelerdeki ormanlara “Tayga” adı verilir. Bu aÄŸaç türleri konik ÅŸekillerinden dolayı konifer ormanları olarak adlandırılırlar. - Oldukça dayanıklı olduklarından, kağıt ve kereste üretiminde kullanılırlar. - Ä°skandinavya, Kanada ve Sibirya’da geniÅŸ alanlar kaplarlar. Ayrıca bakınız: http://cografya.sitesi.web.tr/sorular/boreal-orman-nedir/ (Devam)
- Laterit: Ekvatoral kuÅŸakta, nemli sıcak iklimde görülürler. Aşırı yıkanma sebebiyle mineral, organik maddeleri kısa sürede ayrıştıran gür bitki örtüsü sebebiyle humus açısından fakirdir.
- Terra Rossa (Kırmızı Toprak): Akdeniz iklim kuÅŸağında kalker üzerinde oluÅŸan topraklar. Kirecin ayrışması ile ortaya çıkan demirin oksitlenmesi kırmızı renk almasını saÄŸlamıştır.
- Kahverengi Orman Toprakları: Orta kuÅŸak nemli orman arazilerinde görülür. Mineral bakımından fakir olmasına karşın ayrışma yavaÅŸ olduÄŸu için humus açısından zengindir.
- Podzol Topraklar: SoÄŸuk nemli bölgelerde, iÄŸne yapraklı orman arazilerinde görülür. Mineral bakımından fakirdir. Gri renktedir.
Toprak oluÅŸumu kavramı birçok fiziksel, kimyasal ve biyolojik olayların bir arada gerçekleÅŸmesi toprağı oluÅŸturan bütün olayların potansiyellerinin, her toprak oluÅŸumunda iÅŸtirak etmesi veya bir bütün halinde toplanması, farklı ortamlarda toprağı oluÅŸturan potansiyellerin farklı oranda cereyan etmesi ÅŸeklinde ifade edilmektedir.1. TOPRAK OLUÅžUMUNDAKÄ° AYRIÅžMA OLAYLARI1.1. Oksidasyon : Ayrışma esnasında mineral atomların bileÅŸiminde bulunan elektronların eksilmesi veya kaybedilmesiyle meydana gelen kimyasal olaya oksidasyon denir. BaÅŸka bir deyiÅŸle bir elementteki oksijen miktarının artması veya oksijenin diÄŸer elementlerle birleÅŸmesidir. Oksidasyonla bir elementin oksijenle birleÅŸerek yeni bileÅŸikler meydana gelmektedir.Oksitlenme toprak oluÅŸumunda önemli bir yer iÅŸgal eder. Demir, sülfür, silikat ve karbonat ihtiva eden katyonlarda oksitlenme cereyan eder. Bunların çözülmesini ve dol... (Devam)
Ülkemizde ilk nüfus sayımı 1927 yılında yapılmıştır. 2007 yılından itibaren De Jure (adrese dayalı) sayım yapılmaya baÅŸlanmıştır. Bu sayımlar ile nüfus hakkında çeÅŸitli bilgiler edinilmektedir.
1. Yaş Dağılımı
0 – 14 yaÅŸ grubu arasındaki nüfusun payı fazladır. Bu genç bir nüfusa sahip olduÄŸumuzu gösterir.
Nüfusun yaÅŸ ortalaması 28’dir. Bu sayının son yıllarda artışta olduÄŸu görülür. Bu durum nüfusun yaÅŸlanmakta olduÄŸunu gösterir.
Nüfus piramidimiz geliÅŸmekte olan ülke piramididir.
2. Cinsiyet Dağılımı
1945’e kadar kadın nüfus daha fazla iken bu yıldan sonra erkek nüfus daha fazla olmuÅŸtur.
Cinsiyet dağılımına etki eden faktörler: DoÄŸumlar (eÅŸit), SavaÅŸlar (Cumhuriyetin ilk yıllarında erkek nüfus az olmasının sebebidir) ve Göçler (G&ou... (Devam)
Türkiye’de Bitki Formasyonları Boyutları iki metreden uzun, belirli bir sıklıkla bir arada bulunan aÄŸaç topluluklarından oluÅŸan bitki örtüsüne orman denir. Ormanlar 400 mm den fazla yağış alan ve en sıcak ay ortalaması 10 derece ve üzerinde olan yerlerde yetiÅŸebilir. Ormanlar ÅŸekillerine göre ikiye ayrılır: 1. GeniÅŸ Yapraklı Ormanlar, 2. Ä°ÄŸne Yapraklı Ormanlar Türkiye’de en çok ormanlık alan Karadeniz Bölgesinde, en az orman alanı ise GüneydoÄŸu Anadolu Bölgesinde görülür.
A. Türkiye Ormanları
1. Karadeniz Ormanları Yıl boyu bol yağış ve uygun sıcaklıklar sebebiyle ormanlar oldukça sık ve gürdür. Buradaki ormanlar alçaktan yükseÄŸe doÄŸru tabakalı bir yapı gösterirler. a. GeniÅŸ Yapraklı Ormanlar 0 – 1000 metre arasında ... (Devam)
1. Orta KuÅŸak ülkesidir Dört mevsimi yaÅŸar, bu nedenle yıllık sıcaklık farkları fazladır. Ekvatora kutuplara göre daha yakın olduÄŸu için yaz mevsiminde sıcaklıklar hissedilir derecede artar, güneÅŸlenme süresi uzundur.
2. Ilıman kuÅŸakta Akdeniz iklim bölgesindedir. Kuzeyinde kutupsal, güneyinde tropikal hava kütlelerinin etkisi altındadır.
3. Kuzey yarım kürede yer alır. Buna baÄŸlı olarak yaz mevsimi daha uzundur.
4. Çevresindeki kara kütlelerinin etkisi (Basınç merkezleri) Yaz mevsiminde Asor Dinamik YB ile Basra Termik AB (sıcak ve kurak), kış mevsiminde Ä°zlanda Dinamik AB (ılık, yağışlı), Balkanlar Termik YB (soÄŸuk, kar yağışlı) ve Sibirya Termik YB (soÄŸuk, ayaz) etkili olur.
Nüfus YoÄŸunluÄŸu: Belirli bir alanda bulunan insanların birim alandaki dağılımına nüfus yoÄŸunluÄŸu denir. Nüfus YoÄŸunluÄŸu = (Toplam Nüfus / Yüzölçüm )
A. DoÄŸal (Fiziki) Faktörler
1. Yeryüzü Åžekilleri
DaÄŸların Uzanışı DaÄŸlarımızın genelde doÄŸu batı uzanışlı olması; v Kıyı ile iç kesimler arasındaki ulaşımı güçleÅŸtirir, v Deniz etkisinin iç kesimlere girmesini engeller. Bu nedenle kıyılarımız daha fazla nüfuslanmıştır.
Hinterland: Bir merkezin iç kesimlerle etkileÅŸimine hinterland denir. EÄŸer bir yerleÅŸmenin diÄŸer yerleÅŸmelere ulaşımı kolaysa hinterlandı geniÅŸ, zorsa hinterlandı dardır.
Hinterlandı dar olan Sinop, Giresun gelişememesine karşın geniş bir hinterlanda sahip İstanbul, İzmir daha fazla gelişmiştir.
1. Köy Altı YerleÅŸmeleri Bazı kiÅŸilerin çeÅŸitli nedenlerle köylerinden ayrılarak kurdukları bir ya da birkaç meskenden oluÅŸan yerleÅŸmelerdir. Özellikleri: - Ä°dari yönden bir köye baÄŸlıdır.- Geçici yerleÅŸmelerdir.- Sonradan süreklilik kazanıp köy statüsü kazanabilirler.- Genellikle ilkbahar ve yaz mevsimlerinde kullanılırlar.- EÄŸitim, saÄŸlık, cami gibi hizmetleri baÄŸlı olduÄŸu köyden alırlar.- ÇoÄŸunlukla derme – çatma basit barınaklardan oluÅŸur.- Bölgelere ve yapısına göre çeÅŸitli isimler alırlar: Bunlar büyükten küçüÄŸe doÄŸru: Mahalle, yayla, çiftlik, mezra, kom, canik, oba, divan, dam ve baÄŸ evidir. Köy Altı YerleÅŸmelerin Ortaya Çıkma Sebepleri: - Tarım arazilerinin yetersiz ya da birbirinden uzak olması.- Hayvanlar için otlak ve barınak temini.- Devlete ait arazilerin özellikl... (Devam)
Türkiye Akarsularının Özellikleri 1. Rejimlerine Göre Akarsular Düzenli Rejim: Karadeniz akarsuları Düzensiz Rejim: DiÄŸer tüm akarsular 2. Beslenme Kaynaklarına Göre Akarsular YaÄŸmur Suları: Akdeniz ve Ege akarsuları Kar Erimeleri: Fırat, Dicle, Aras, Kura Sel Suları: Ä°ç Anadolu Akarsuları Yer Altı Suları: Manavgat, Köprüçay Göllerden Beslenenler: Susurluk (Ulubat, Manyas Gölü) Kovada (EÄŸirdir Gölü) ÇarÅŸamba Çayı (BeyÅŸehir Gölü) Arpaçay (Çıldır Gölü) Karma Rejimli: Fırat, Dicle, YeÅŸilırmak, Kızılırmak, Sakarya, B. Menderes 3. DöküldüÄŸü Yere Göre Akarsular Açık Havza: Fırat, Dicle, YeÅŸilırmak, Kızılırmak, Sakarya, B. ... (Devam)
Dünya'da bitki çeşitliliğinin en fazla olduğu yerler ekvator çevresidir. Buradaki ülkelerden sonra Türkiye, en çok bitki türü barındıran ülkedir.
Avrupa Kıtası, Türkiye'nin yaklaşık 15 katı büyüklüğüne sahip olmasına rağmen, tüm Avrupa Kıtası'nda yaklaşık 12.000 bitki türü yer alırken Türkiye'de 12.000'den fazla bitki türü bulunmaktadır. (Devam)
Ülkemiz 36° - 42° kuzey enlemleri ile 26° - 45° güney boylamları arasında yer alır. Bu durumun çeÅŸitli sonuçları vardır.
Türkiye’nin Matematik Konumu ve Sonuçları
1. Enlemiyle Ä°lgili Sonuçlar Türkiye 36° - 42° kuzey enlemleri arasında kalır. Kuzey yarım kürede bulunması sebebiyle: - Işınların düÅŸme açısı kuzeye doÄŸru gidildikçe küçülür. - Güneyden kuzeye sıcaklık azalır. - Kuzeye doÄŸru kış, güneye doÄŸru yaz mevsimi süresi uzar. - DaÄŸların güney yamaçları kuzeyinden daha sıcaktır. - Kuzeye gittikçe gündüz süreleri daha fazla deÄŸiÅŸir. Ülkemiz enlem itibariyle orta kuÅŸak ülkesidir. Orta kuÅŸakta yer almasının baÅŸlıca sonuçları: - Dört mevsimi yaÅŸayan bir ülkedir. - Ä°klim ve bitki örtüsü ç... (Devam)
- Türkiye üç tarafı denizlerle çevrili bir yarım ada ülkesidir. - Denizlerimiz ulaşım, balıkçılık ve turizm için kullanılmaktadır. - Ayrıca Karadeniz'i Akdeniz'e baÄŸlayan stratejik öneme sahip boÄŸazlarımız bulunmaktadır. - Türkiye’de deniz ticareti 1926’ya kadar yabancıların elindeydi. - 1926’da Kabotaj Kanunu ile denizlerimizde yolcu ve yük taşıma hakkı bize geçmiÅŸ ve deniz ticaretimiz geliÅŸme göstermiÅŸtir.
a. Karadeniz - Karadeniz Avrupa ile Anadolu arasında yer alan bir iç denizdir. - Dünya denizlerine Ä°stanbul ve Çanakkale BoÄŸazları ile baÄŸlanır. - Tuzluluk oranı binde 18, Türkiye’de kıyısındaki uzunluÄŸu 1600 km dir. - Günümüzden 8000 yıl önce tatlı su gölü olan Karadeniz, buzul çağı sonrasında deniz seviyesinin yükselmesi ile denizlere açılmıştır. ... (Devam)
1. Zonal Topraklar Anakayanın, bulunduÄŸu bölgedeki iklim koÅŸullarının etkisiyle olduÄŸu yerde çözünmesiyle oluÅŸan topraklardır. 1. Kahverengi Orman Toprakları - Orman örtüsü altında oluÅŸan bu topraklar organik madde bakımından zengin olduklarından renkleri koyudur. - Yıkanmanın fazla olduÄŸu yerlerde asitli ve kireçsiz orman toprakları oluÅŸmaktadır. - Ülkemizde bu tip topraklar, Kuzey Anadolu DaÄŸlarının denize bakan yamaçlarında yaygındır. - Ä°yi yıkanmış bu topraklar çay ve kivi yetiÅŸtirmek için oldukça elveriÅŸlidir. 2. Kırmızı Akdeniz Toprakları (Terra - Rossa) - Organik madde bakımından fazla zengin olmayan bu topraklarda genellikle turunçgil, baÄŸcılık ve zeytin tarımı yapılmaktadır. - Bu topraklar ülkemizde Marmara Bölgesinin güney kesimi ile Ege ve Akdeniz bölgelerinde yaygın olarak görülmektedir. 3. Kahv... (Devam)
Yer altı sularının kendiliÄŸinden yer yüzüne ulaÅŸmasına pınar veya kaynak denir. Türkiye’de gayzer hariç tüm yer altı kaynaklarına rastlanır. 1. Yamaç (Vadi) Kaynakları Geçirimli tabaka boyunca yer altına sızan suyun uygun yerlerde yüzeye çıkması ile oluÅŸan kaynaklardır. Türkiye daÄŸlık, engebeli ve yüksek bir ülke olduÄŸu için fazla rastlanır. Suları genelde temiz, içmeye uygun ve soÄŸuktur. Akım miktarı iklime baÄŸlı olarak deÄŸiÅŸir. 2. Karstik Kaynaklar Karstik arazilerde yer altına sızan suların uygun bir noktada yüzeye çıkmasıyla oluÅŸan kaynaklardır. Ülkemizde Akdeniz Bölgesinin genelinde, özellikle Teke – TaÅŸeli Platolarında görülmektedir. Suları kireçli ve içmeye fazla elveriÅŸli deÄŸildir. ... (Devam)