Geniş bir alan kaplayan derin su kütleleri okyanus olarak adlandırılır. Yeryüzünde 3 okyanus vardır: Büyük (Pasifik) Okyanusu, Atlas Okyanusu ve Hint Okyanusu.
Okyanuslarda sularının periyodik olarak yükselip alçalmasına med-cezir (gelgit) denir, bu kabarmanın sebebi Ay'ın çekim kuvvetidir.
Haritalardaki şekil ve alan bozulmalarının en aza indirilebilmesi için oluşturulan özel çizim yöntemlerine projeksiyon ya da iz düşüm yöntemleri denir.
Projeksiyonların bazıları uzunluk, bazıları açı, bazıları ise alanları gerçeğe daha yakın gösterir. Projeksiyonlar iz düşüm (yükseltinin sıfır kabul edilmesi) esasına göre çizildiğinden engebesi fazla olan yerlerin iz düşüm yüz ölçüm ile gerçek yüz ölçümleri arasındaki fark fazladır.
Örneğin yurdumuzda Doğu Anadolu ile Karadeniz ve Akdeniz bölgelerinde iz düşüm yüz ölçüm ile gerçek yüz ölçüm arasındaki fark çok fazladır.
Harita çiziminde kullanılan başlıca projeksiyon tipleri silindirik, konik ve düzlem projeksiyonlardır.
1. Silindir Projeksiyon
Bu projeksiyonda harita alanı açılmış bir silindir üzerine aktarılır. Bu projeksiyonla çizilen haritalarda ekvator çevresinde doğruya yakın görünümler elde edilirken kutuplara doğru önemli ... (Devam)
Özellikle çöl, kurak ve yarı kurak iklim alanlarında etkilidir.
Rüzgar küçük toprak parçalarını havalandırır, bunları parçalayarak ya da diğer kayalara çarparak aşındırma, farklı bölgelere taşıyarak ise biriktirme yapar.
Genel olarak rüzgar aşındırmasının fazla olduğu yerlerde: Bitki örtüsü zayıf, yağış miktarı az, fiziksel aşındırma fazladır.
Rüzgar Aşındırma Şekilleri
1. Mantar Kaya
Rüzgar aşındırması daha çok yüzeyde etkilidir. Sert bir kayayı sürekli alttan aşındıran rüzgar üzeri geniş altı dar bir kaya oluşturur. Buna mantar kaya denir.
2. Şahit Kaya
Mantar kaya ile aynı şekilde oluşmuştur. Ancak burada rüzgar zemini fazla aşındıramamıştır.
3. Tafoni
Kayaların içindeki yumuşak bölümlerin aşınmasıyla o... (Devam)
18. yüzyılda ilk olarak İngiltere’de dokuma sektöründe ortaya çıktı ve daha çok küçük atölyeler şeklindeydi. Buradan zengin kömür yataklarına sahip Almanya ve Fransa’ya sıçradı. 20. yüzyılın başında İtalya ve diğer ülkelerde hızla yayıldı.
Buhar ve kömür enerjisinden faydalanılarak ve demir – çelik kullanılarak daha dayanıklı ulaşım araçları yapılmıştır. Bu araçlar kentleri ve limanları birbirine bağlamışlardır.
Günümüzde ulaşım ve iletişim teknolojilerindeki gelişmelere bağlı olarak küreselleşme meydana gelmiş, ülkelerin birbiriyle etkileşimi artmıştır. Örneğin Türkiye’de üretilen bir ürün internet aracılığı ile çok uzak yerlere satılabilmektedir. (Devam)
1. Gecekondulaşma Kırsal kesimden büyük kentlere göç eden nüfusun kaçak olarak inşa ettikleri evlere gecekondu denir.
Büyük kentlere göç eden kırsal nüfusun, kamunun veya özel kişilerin mülkiyetinde bulunan arsalarda kaçak olarak yaptığı sağlık ve imar koşullarına uymayan konuta gecekondu denir.
2. Çevresel Sorunlar Hava Kirliliği: Fabrikalarda, evlerde ve motorlu taşıtlarda kullanılan fosil yakıtların yanması sonucunda havaya zehirli gazlar karışmaktadır.
Su Kirliliği: Sanayi ve evsel atıklar ile kimyasal kirleticiler sularımızı kirletmektedir.
Ses (Gürültü) Kirliliği: Taşıtlardan, evde, işte ve sokakta kullanılan çeşitli makinelerden yayılan yüksek düzeydeki sesler gürültü kirliliğine yol açar.
Atmosfer yerden yansıyan ışınlarla ısındığı için sıcaklık yerden yükseldikçe troposfer katında her 200 metrede 1 ºC azalır. Örneğin 1000 metrede 15°C olan sıcaklık, 1200 metrede 14°C, 1400 metrede 13°C olacaktır.
Örnek Sorular SORU 1: 200 metre yükseltiye sahip A kentinde sıcaklık 10°C iken aynı anda 1200 metre yükseltideki B kentinde sıcaklık kaç derecedir? Bu soruyu çözerken öncelikle yükselti farkını bulmamız, sonra kaç derecelik fark olduğunu bulmak için çıkan sonucu 200'e bölmemiz gereklidir. 1200 - 200 = 1000 metre (yükselti farkı) 1000 / 200 = 5°C (sıcaklık farkı) Soruda verilen B kenti 1200 metredir ve A kentinden 1000 metre yukarıdadır. Biliyoruz ki yerden yükseldikçe sıcaklık azalır. Buradan yola çıkarak B kentinde sıcaklığın A kentine göre daha düşük olduğunu an... (Devam)
- Tatsız, kokusuz ve renksiz bir maddedir. - Katı – sıvı – gaz olarak bulunabilir. - Su kaynakları, su döngüsünün (buharlaşma – terleme à yağış (yer altına sızma, yüzeyde akış)) eseridir.
Yüzey Suları
Yer Altı Suları
Tatlı Su Kaynakları 3%
Tuzlu Su Kaynakları 97%
Okyanus, deniz, göl, akarsu.
Akarsular, buzullar, göller, yer altı suları.
Okyanuslar, denizler, göller, yer altı suları.
- Denizler, kenar deniz (okyanusla bağlantılı, sınırı belirsiz) ve iç deniz (sınırları belirlenebilen) olarak ikiye ayrılır. - Belli başlı okyanuslar: Büyük (Pasifik) Okyanusu, Atlas Okyanusu, Hint Okyanusu. - Belli başlı denizler: Akdeniz, Baltık, Adriyatik, Ege, Karadeniz, Kızıldeniz, Karayip, Umman, Japon Denizi. - Deniz ve okyanusların tuzluluk oranı sıcaklık, yağış, rüzgar vb. bağlıdır. - Den... (Devam)
1. Türklerin Orta Asya’dan Göçünden Kavimler Göçüne Türklerin Orta Asya'dan Göçü Türk göçlerinin en önemli sebebi, Ana yurt topraklarının verimsizleşmesidir. Büyük ölçüde kuraklık, nüfus yoğunluğu ve otlak darlığı, ekonomik sıkıntılara neden olmuştu. Hayvanların beslenmesi, çeşitli gıda maddeleri, giyim eşyası gibi ihtiyaçların karşılanması için iklimi elverişli zengin topraklar gerekiyordu. Bu nedenle önceleri verimli topraklara sahip ve nüfusu az olan komşu ülkelere göçler yapıldı. Zamanla buraların da yeterli olmadığı görüldü ve yeni yerler aranmaya başlandı. Böylece ekonomik ve ticari yönden daha iyi imkanlara sahip diğer topraklara göçler başladı. Kavimler Göçü 4. yüzyılın sonlarına doğru gerçekleşen Kavim... (Devam)
1. Türklerin Orta Asya’dan Göçünden Kavimler Göçüne
Türklerin Orta Asya'dan Göçü Türk göçlerinin en önemli sebebi, Ana yurt topraklarının verimsizleşmesidir. Büyük ölçüde kuraklık, nüfus yoğunluğu ve otlak darlığı, ekonomik sıkıntılara neden olmuştu. Hayvanların beslenmesi, çeşitli gıda maddeleri, giyim eşyası gibi ihtiyaçların karşılanması için iklimi elverişli zengin topraklar gerekiyordu. Bu nedenle önceleri verimli topraklara sahip ve nüfusu az olan komşu ülkelere göçler yapıldı. Zamanla buraların da yeterli olmadığı görüldü ve yeni yerler aranmaya başlandı. Böylece ekonomik ve ticari yönden daha iyi imkanlara sahip diğer topraklara göçler başladı.
Kavimler Göçü 4. yüzyılın sonlarına doğru g... (Devam)
Sıcaklık ile basınç ters orantılıdır. Dünya üzerinde sıcaklık eşit bir şekilde dağılmamıştır. Kutuplar aşırı soğuktur, bu nedenle burada sürekli bir yüksek basınç bulunur.
Ekvator çevresi ise yıl boyunca güneş ışınlarını dik açılarla aldığı için sıcaktır. Ekvator çevresi bu nedenle sürekli olarak alçak basınçtır.
Yukarıda bahsettiğimiz basınçların oluşumunda sıcaklık temel neden olduğu için bu basınçlara termik basınçlar diyoruz.
* * *
Dünyanın hareketine bağlı olarak savrulan rüzgarlar 30º enlemlerinde çöker. Burada yüksek basınç oluşur.
Benzer bir rüzgar yönlerinde sapma olayı 90º yüksek basıncı ile 30º yüksek basıncı arasında esen rüzgarlarda etkilidir. 90º den 60º'ye doğru gelen rüzgarlar soğuk hava getirir. 30º'den 60º'ye gelen rüzgarlar ise sıcak hava getirir. Bu iki hava kütlesi 60º enleminde karşılaşırlar ve 60º enleminde alçak basınç oluştururlar.
Toprak: Taşların parçalanması ve ayrışmasıyla meydana gelen, içerisinde çeşitli canlı kalıntıları, hava ve su bulunan, içerdiği organik madde ve minerallerle bitkilere besin kaynağı olan gevşek yer örtüsüdür. Toprak oluşumu için öncelikle anakayanın ayrışması gereklidir. Ayrışma Kayaçlar, dış kuvvetlerin etkisiyle zamanla küçük parçalara ayrılmaktadır. Bu olaya ayrışma denir. Ayrışma olayı 3 şekilde gerçekleşir: Fiziksel, Kimyasal, Biyolojik Ayrışma. 1. Fiziksel Ayrışma: Günlük ve yıllık sıcaklık farklılıkları sonucu 3 şekilde oluşabilir: 1. Gündüz ısınarak genişleyen kaya gece soğuyarak daralır, önce çatlar, sonra parçalanır.2. Kayaçların çatlak ve gözeneklerine sızan sular gece donar ve genleşir, zamanla çatlakları genişletir.3. Kaya çatlaklarına sızan ... (Devam)
1. İklim: Toprak oluşumunu etkileyen temel faktördür. Çünkü sıcaklık, yağış, bitki örtüsü ve ayrışma türü üzerinde etkilidir. 2. Anakayanın Yapısı: Ayrışarak toprağı oluşturan ve toprağın altında yer alan materyale ana kaya denir. Toprağın fiziksel ve kimyasal özellikleri, rengi, besin maddeleri, geçirimlilik özellikleri ana kayaya bağlıdır. 3. Zaman: Anakayanın toprak örtüsü haline gelmesi binlerce yıl alır. 4. Yer Şekilleri: Eğim, yükselti ve bakı durumu toprak oluşumunu etkiler. Eğim az olan yerlerde süpürülme (erozyon) azdır ve topraktaki suyun hareketi engellenir. Bitki örtüsü toprağın tutulmasını sağlar. Yükselti arttıkça sıcaklık düşer ve yağış da belli bir seviyeye kadar artar, bu da bitki örtüsünü etkiler. Bakı da toprak özelliklerinde etkilidir. Kuzey Yarı K&u... (Devam)
Toprak oluşumu kavramı birçok fiziksel, kimyasal ve biyolojik olayların bir arada gerçekleşmesi toprağı oluşturan bütün olayların potansiyellerinin, her toprak oluşumunda iştirak etmesi veya bir bütün halinde toplanması, farklı ortamlarda toprağı oluşturan potansiyellerin farklı oranda cereyan etmesi şeklinde ifade edilmektedir.1. TOPRAK OLUŞUMUNDAKİ AYRIŞMA OLAYLARI1.1. Oksidasyon : Ayrışma esnasında mineral atomların bileşiminde bulunan elektronların eksilmesi veya kaybedilmesiyle meydana gelen kimyasal olaya oksidasyon denir. Başka bir deyişle bir elementteki oksijen miktarının artması veya oksijenin diğer elementlerle birleşmesidir. Oksidasyonla bir elementin oksijenle birleşerek yeni bileşikler meydana gelmektedir.Oksitlenme toprak oluşumunda önemli bir yer işgal eder. Demir, sülfür, silikat ve karbonat ihtiva eden katyonlarda oksitlenme cereyan eder. Bunların çözülmesini ve dol... (Devam)
Ülkemizde ilk nüfus sayımı 1927 yılında yapılmıştır. 2007 yılından itibaren De Jure (adrese dayalı) sayım yapılmaya başlanmıştır. Bu sayımlar ile nüfus hakkında çeşitli bilgiler edinilmektedir.
1. Yaş Dağılımı
0 – 14 yaş grubu arasındaki nüfusun payı fazladır. Bu genç bir nüfusa sahip olduğumuzu gösterir.
Nüfusun yaş ortalaması 28’dir. Bu sayının son yıllarda artışta olduğu görülür. Bu durum nüfusun yaşlanmakta olduğunu gösterir.
Nüfus piramidimiz gelişmekte olan ülke piramididir.
2. Cinsiyet Dağılımı
1945’e kadar kadın nüfus daha fazla iken bu yıldan sonra erkek nüfus daha fazla olmuştur.
Cinsiyet dağılımına etki eden faktörler: Doğumlar (eşit), Savaşlar (Cumhuriyetin ilk yıllarında erkek nüfus az olmasının sebebidir) ve Göçler (G&ou... (Devam)
Bir yatak içerisinde belli bir eğim doğrultusunda hareket eden suya akarsu denir.
Türkiye'de Akarsu Aşındırma Şekilleri
1. Çentik Vadi - Akarsuların kaynak kısımlarında sert arazilerde oluşan V şeklindeki genç vadilere denir. - Ülkemizde en yaygın vadi tipi olup dağlık alanlarda, özellikle Doğu Karadeniz’de görülür.
2. Boğaz Vadi - Eğimin fazla ve arazinin sert olduğu yerlerde oluşan dik yamaçlı derin vadilerdir. - Kızılırmak, Yeşilırmak, Fırat, Sakarya yüksek dağ sıralarını enine yarıp geçer. - Boğaz vadiler aynı zamanda doğal geçittir, bu sebeple ulaşım açısından önemlidir (Örneğin Gülek Geçidi).
3. Kanyon Vadi - Akarsuların sert kalkerli arazilerde kademeli olarak derinleşmesi ve enlemesine aşındırmalara bağlı oluşan basamaklı vadilere denir. - Türkiye’de pek... (Devam)
1. Orta Kuşak ülkesidir Dört mevsimi yaşar, bu nedenle yıllık sıcaklık farkları fazladır. Ekvatora kutuplara göre daha yakın olduğu için yaz mevsiminde sıcaklıklar hissedilir derecede artar, güneşlenme süresi uzundur.
2. Ilıman kuşakta Akdeniz iklim bölgesindedir. Kuzeyinde kutupsal, güneyinde tropikal hava kütlelerinin etkisi altındadır.
3. Kuzey yarım kürede yer alır. Buna bağlı olarak yaz mevsimi daha uzundur.
4. Çevresindeki kara kütlelerinin etkisi (Basınç merkezleri) Yaz mevsiminde Asor Dinamik YB ile Basra Termik AB (sıcak ve kurak), kış mevsiminde İzlanda Dinamik AB (ılık, yağışlı), Balkanlar Termik YB (soğuk, kar yağışlı) ve Sibirya Termik YB (soğuk, ayaz) etkili olur.
- Yerleşmelerin en küçük birimi meskendir. - Meskenler, İnsanların çalışma, barınma, korunma gibi ihtiyaçlarını karşılamak amacıyla yapılmış tüm yapıları kapsar. - Meskenler bulundukları doğal çevrenin izlerini taşır. Meskenlerde kullanılan malzeme türü ve yapı özellikleri doğal çevre özelliklerini taşır. - Doğal çevrenin izlerini taşıyan meskenlere daha çok kırsal kesimde rastlanır.
1. Ahşap Meskenler - Ağaç malzeme (tahta, kereste, kalas) kullanılarak inşa edilen evlerdir. - Duvarlar ince, pencereler geniş, çatılar kiremit kaplı ve fazla eğimli, birkaç katlıdır. - Başta Karadeniz olmak üzere, Ege ve Akdeniz’de ormanların içinde ve kenarlarında yer alan kırsal kesimde evlerin çoğu ahşaptır. - Ahşap evlerin en bilindik eklentisi evin biraz uzağına yapılan ve yerden yüksekte ahşa... (Devam)