Bir yatak içerisinde belli bir eğim doğrultusunda hareket eden suya akarsu denir.

 

Türkiye'de Akarsu Aşındırma Şekilleri

 

1. Çentik Vadi

ü  Akarsuların kaynak kısımlarında sert arazilerde oluşan V şeklindeki genç vadilere denir.

ü  Ülkemizde en yaygın vadi tipi olup dağlık alanlarda, özellikle Doğu Karadeniz’de görülür.

 

2. Boğaz Vadi

ü  Eğimin fazla ve arazinin sert olduğu yerlerde oluşan dik yamaçlı derin vadilerdir.

ü  Kızılırmak, Yeşilırmak, Fırat, Sakarya yüksek dağ sıralarını enine yarıp geçer.

ü  Boğaz vadiler aynı zamanda doğal geçittir, bu sebeple ulaşım açısından önemlidir (Örneğin Gülek Geçidi).

 

3. Kanyon Vadi

ü  Akarsuların sert kalkerli arazilerde kademeli olarak derinleşmesi ve enlemesine aşındırmalara bağlı oluşan basamaklı vadilere denir.

ü  Türkiye’de pek yaygın değildir. Akdeniz Bölgesi’ndeki Göksu bu tür bir vadidir.

 

4. Yatık Yamaçlı Vadi

ü  Yumuşak yapılı arazilerde akarsuların enlemesine fazla aşındırma yapması sonucu oluşan yamaç eğimi az vadilerdir.

 

5. Alüvyonlu Geniş Tabanlı Vadi

ü  Akarsuların düz ovalarda kendi alüvyonlarının içinde akarken oluşturduğu vadi tipidir.

ü  Özellikle Ege Bölgesi'nde Batı Anadolu’da yaygındır.

ü  Murat, Kızılırmak, Fırat, Seyhan bu tür akarsulardır.

 

6. Menderesler

ü  Yatak eğiminin azaldığı yerde akarsuyun büklümler yaparak akmasına denir.

ü  Ege Bölgesinde Büyük Menderes ve Küçük Menderes bu tür vadilerdendir.

 

7. Dev Kazanı

ü  Akarsuların çağlayanlar (şelaleler) yaparak döküldükleri yerlerde aşınma sonucu oluşan çukurluklara dev kazanı denir.

ü  Tortum (Erzurum), Muradiye (Van), Düden, Manavgat (Antalya)’da dev kazanlarına rastlanır.

 

8. Sekiler (Taraçalar)

ü  Yatağını alüvyonlarla dolduran akarsuların bulunduğu arazinin yeniden yükselmesi (epirojenez) sonucu yatağını tekrar derinleştirmesiyle oluşan eski vadi tabanının yukarıda basamak halinde kaldığı yerlere seki (taraça) denir.

 

9. Peribacaları

ü  Volkanik arazilerde selinti sularının aşınmaya karşı farklı dirençteki tabakaları aşındırması sonucunda oluşur.

ü  Ülkemizde Nevşehir, Ürgüp – Göreme ve Avanos’ta yaygındır.

 

10. Peneplen (Yontukdüz)

ü  Akarsuların yüksek yerleri aşındırıp çukurlukları doldurmasıyla arazi zamanla hafif dalgalı bir düzlük haline gelir.

ü  Ürgüp – Göreme, Gaziantep, Şanlıurfa Platolarında

 

11. Kırgıbayır (Badlands)

ü  Daha çok sağanak yağışların görüldüğü yarı kurak arazilerde meydana gelen girintili çıkıntılı yer şekli.

ü  Türkiye’de, İç Anadolu ve Güneydoğu Anadolu bölgelerinde yaygındır.

 

Türkiye'de Akarsu Biriktirme Şekilleri

 

1. Birikinti Konisi

Akarsular, eğimin azaldığı yamaç eteklerinde taşıdıkları alüvyonları koni şeklinde biriktirirler.

 

2. Dağ Eteği Ovası

Birikinti konilerinin birleşmesiyle oluşmuş dalgalı ovalardır.

 

3. Dağ İçi Ovası

ü  Dağlık alanların iç kısımlarında eğimin azaldığı yerdeki birikmeler sonucu oluşmuştur.

ü  Türkiye’de Doğu Anadolu Bölgesi’nde yaygındır.

 

4. Taban Seviyesi Ovası

Akarsuyun deniz veya göle yaklaştığı ve eğimin azaldığı yerde görülen ovalardır.

 

5. Deltalar

ü  Akarsuların getirdiği alüvyonların deniz veya göle ulaştığı yerde biriktirmesiyle oluşan verimli ovalardır.

ü  Türkiye’de Çukurova, Bafra, Çarşamba, Silifke Ovaları delta özelliğindedir.

 

Yapılan Yorumlar

abc
abc06 Mayıs 2014

Güzel olmuş

ilker
ilker02 Haziran 2014

Elinize sağlık çok işime yaradı

mavi
mavi25 Şubat 2016

süperrrrrrrr olmuş

def
def25 Şubat 2016

çok iyi olmuş

rukiye
rukiye26 Şubat 2017

Allah razı olsun

melisa
melisa30 Mart 2017

çok işime yaradı

mete
mete06 Nisan 2017

Eyw biladerim eyw

Güzel
Güzel09 Nisan 2017

Allah razı olsun çok işime yaradı

Wow
Wow03 Mart 2018

Helal size

Serkan
Serkan04 Mart 2018

Fena sayılmaz

hayriye
hayriye21 Mart 2018

saolun gerçekten çok amaçlı yapılmış ellerinize sağlık

hitititi
hitititi07 Nisan 2018

tenk yuu admin

M.Ali
M.Ali 12 Nisan 2018

Çok sağolun proje ödevimi yaptım allah razı olsun

Mami
Mami06 Mayıs 2018

Malzemesi neler

papi
papi08 Kasım 2018

hiç işime yaramadı

Dilan
Dilan10 Kasım 2018

Çok iyi anlatim elinize emeginize saglik💞💓

gökhan
gökhan25 Aralık 2018

Çok iyi hakikaten iyi bilgi ve görselle tanıtmış vadi çeşitlerini

coğrafyaşktır
coğrafyaşktır05 Ocak 2019

çok iyi emeğinize sağlık ;)

Melek
Melek09 Şubat 2019

Beautiful alright 👍👏👏👏 (çok güzel )

filiz
filiz07 Aralık 2019

ellerinize sağlık

Gülsüm
Gülsüm07 Ocak 2020

Teşekkür ederim

Yorum Yapın

Güvenlik Kodu
Coğafya Tarih Sitesi Matematik Sorusu Türkçe Sitesi