(04.09.2014 tarihli değişikliğe göre düzenlenmiştir.)
Doğal SistemlerA.10.1 KayaçlarKazanım: Kayaçların özellikleri ile yeryüzü şekillerinin oluşum süreçlerini ilişkilendirir.A.10.2 Su KaynaklarıKazanım: Su kaynaklarını farklı özelliklerine göre sınıflandırır.A.10.3 Toprak Oluşumu ve SınıflandırılmasıKazanım: Toprak çeşitliliğini oluşum süreçlerine göre açıklar.A.10.4 Bitki Tür ve Topluluklarının SınıflandırılmasKazanım: Bitki tür ve topluluklarını genel özelliklerine göre sınıflandırır.A.10.5 Yeryüzünde Bitki Topluluklarının DağılışıKazanım: Farklı bitki topluluklarının dağılışı ile iklim ve yer şekillerini ilişkilendirir.Beşeri SistemlerB.10.1 Nüfus ve ÖzellikleriKazanım: Nüfus özellikleri ve nüfusun önemi hakkında çıkarımlarda bulunur.B.10.2 Dünya ... (Devam)
Doğal SistemlerA.11.1 BiyoçeşitlilikKazanım: Biyoçeşitliliğin oluşumunda ve azalmasında etkili faktörleri sorgular.A.11.2 Ekosistemlerdeki İşleyişKazanım: Ekosistemi oluşturan unsurları, madde döngüsünü ve enerji akışını ekosistemin devamlılığı açısından analiz eder.A.11.3 Su EkosistemleriKazanım: Su ekosisteminin unsurlarını ve işleyişini analiz eder.Beşeri SistemlerB.11.1 Nüfus ve Nüfus PolitikalarıKazanım: Ülkelerin farklı dönemlerine ait nüfus politikalarını ve bunların sonuçlarını karşılaştırır.B.11.2 Şehirlerin FonksiyonlarıKazanım: Şehirleri fonksiyonel özellikleri açısından örneklendirerek bunların küresel ve bölgesel etkilerini yorumlar.B.11.3 Şehirlerin Tarihsel Süreçte GelişimiKazanım: Tarihsel süreçte şehirlerin nüfus ve fonksiyonel özelliklerindeki değişimleri küresel etkileri ... (Devam)
Doğal SistemlerA.12.1 Sıradışı Doğa OlaylarıKazanım: Doğa olaylarının ekstrem durumlarını ve etkilerini değerlendirir.A.12.2 İnsan ve Doğa EtkileşimiKazanım: Coğrafi bir bakış açısıyla doğal ve beşerî süreçler arasındaki etkileşime kanıtlar gösterir.A.12.3 Yarından SonraKazanım: Doğal sistemlerdeki değişimlerle ilgili geleceğe yönelik çıkarımlarda bulunur.Beşeri SistemlerB.12.1 İlk Kültür MerkezleriKazanım: Dünya üzerinde ilk kültür merkezlerinin ortaya çıkışını ve yayılışını belirleyen faktörleri zaman, süreklilik ve değişim açısından değerlendirir.B.12.2 Ekonomik Faaliyetlerin Sosyal ve Kültürel EtkileriKazanım: Örnek incelemeler yoluyla bir bölgedeki baskın ekonomik faaliyet türünün sosyal ve kültürel yaşama olan etkilerini tartışır.B.12.3 Şehirleşme, Sanayi, Göç İlişki... (Devam)
(Kaynak 1) Aşağıdaki kavram ağı haritasında küresel ısınmadan etkilenen bazı unsurlar verilmiştir. Ön bilgilerinizden yararlanarak kutucuklarda belirtilen başlıklar ile ilgili küresel ısınmanın meydana getirdiği değişimleri boş bırakılan yerlere yazınız. TARIM: Yükselen sıcaklıklar tropik bölgelerde ürün kaybına neden olurken tahıl üretimi için çok soğuk olan kuzey bölgeleri de tarım için elverişli hâle gelecektir. Örneğin, Sibirya, Kanada hatta Alaska'da artık orta kuşak bitkileri yetişebilecek. Ancak bu bölgelerdeki tahıl üretimi tropik bölgelerdeki ürün kaybının yerini doldurmaya yetmeyecektir. SAĞLIK: Sıcaklık artışına bağlı stres ve psikolojik sorunlar ortaya çıkacak, Sıcaklığın artışı ile hava kirliliği de artmaktadır.Bu da özellikle solunum yolu hastalıkları sonucu ölümlerde artışa yol a&... (Devam)
1.Sera etkisi nedir ? Açıklayınız. Güneş ışınlarının yeryüzüne çarpıp ısı enerjisi haline dönüşmesi sırasında, bu enerjinin uzaya yayılmasını önleyen ve bir manto gibi görev yapan, karbon dioksit, tozlar, su buharı, partiküller v.s. maddelerin ısıyı abzorbe ederek, dünyanın giderek ısınmasına sebep olduğu olaydır. sera gazları: H2O, CH4, NO2, CFC gibi sera etkisini oluşturan gazlardır. 2.Sumatra'nın Toba Dağı'nda 73 bin yıl önce meydana gelen volkanizmanın sonuçları nelerdir? Sumatra'daki Toba Dağı yaklaşık 73.000 yıl önce patlamış ve atmosfere yoğun bir şekilde kül ve gaz yayılmıştır. Patlamanın şiddetiyle gökyüzünün karardığı ve bölgede sıcaklık değerlerinin önemli ölçüde azaldığı görülmüştür. Bu nedenle iklimin Buzul Çağı'ndaki duruma dönd&uu... (Devam)
Aşağıdaki soruları cevaplandırınız. 1. Çevrenin bozulması ve çevre sorunlarının ortaya çıkması nasıl başlamıştır?CEVAP: Sanayi Devrimi ile çevre sorunları büyük oranda artmıştır. Bunun sebebi fosil yakıtların fazla kullanılması, bunların çevreye verdiği kirliliktir. Ayrıca hızlı nüfus artışı doğal kaynaklara olan talebi arttırmıştır. 2. Gelecekte yaşanacak çevre sorunlarını azaltmak ve ortadan kaldırmak için neler yapılmalıdır?CEVAP: Çevre sorunlarını önlemek için insanlar bilinçlendirilmeli, yenilenebilir kaynaklar tercih edilmeli, doğal kaynakların sürdürülebilir ve planlı kullanılması sağlanmalıdır. 3. Günümüzdeki çevre sorunlarının ortaya çıkmasında hangi faktörlerin etkileri vardır?CEVAP: Hızlı nüfus artışı, sanayileşme, şehirleşme, çarpık kentleşme, doğal kay... (Devam)
Eğimin azaldığı yerde akarsuyun taşıdığı materyalleri üzerinde biriktirmesiyle oluşan adacıklardır.
2. Birikinti Konisi
Yüksek bir alandan kaynağını alan akarsu eğimin azaldığı yerde taşıdığı materyalleri biriktirir. Bunun sonucunda oluşan yer şekline birikinti konisi denir.
4. Dağ Eteği Ovası
Dağlık arazilerin yanlarındaki ovalarda oluşan birikinti konilerinin birleşmesiyle ortaya çıkar.
4. Dağ İçi Ovası
Birbirine karşı iki dağ arasında bulunan bir akarsuya doğru akan akarsuların oluşturduğu birikinti konilerinin birleşmesiyle oluşmuş ovalardır.
5. Taban Seviyesi Ovası
Kara içine sokulan bir körfezin akarsular tarafından alüvyonlarla doldurulmasıyla ortaya çıkan ovalardır.
6. Delta Ovası
Akarsuların taşıdıkları materyalleri deniz kıyısında biriktirmesi ile oluş... (Devam)
Yeryüzünde hareket eden su kütlelerine akarsu denir. Akarsular boyutlarına göre büyükten küçüğe doğru dere, çay ve ırmak adlarını alırlar.
Akarsuların sularını topladığı alana havza, havza sınırına ise su bölümü çizgisi denilmektedir. Eğer bir akarsu sularını denize ulaştırıyorsa açık havza, ulaştıramıyorsa kapalı havza olarak nitelendirilir. Kapalı havzalarda sular genellikle bir gölde son bulurlar.
Bir akarsuyun ortaya çıktığı, beslendiği bölümüne kaynak; denize, göle veya başka bir akarsuya döküldüğü kısma ağız; akışın gerçekleştiği çukurluğa ise yatak adı... (Devam)
Yeryüzünde hareket eden su kütlelerine akarsu denir. Akarsular boyutlarına göre büyükten küçüğe doğru dere, çay ve ırmak adlarını alırlar.
Akarsuların sularını topladığı alana havza, havza sınırına ise su bölümü çizgisi denilmektedir. Eğer bir akarsu sularını denize ulaştırıyorsa açık havza, ulaştıramıyorsa kapalı havza olarak nitelendirilir. Kapalı havzalarda sular genellikle bir gölde son bulurlar. Bazı kapalı havza akarsuları çölde buharlaşarak ya da karstik bir arazide yer altına sızarak da son bulabilir.
Bir akarsuyun ortaya çıktığı, beslendiği bölümüne kaynak; denize, göle veya başka bir a... (Devam)
Nüfusun 14 – 65 yaş arasında kalan, teorik olarak çalışma kapasitesi bulunan tüm bireylerine aktif nüfus denir.
Ancak bu nüfusun tümü üretim faaliyetleri içinde yer almaz. Bu nedenle çalışmakta olan insanların oluşturduğu gruba çalışan nüfus denir.
Çalışan nüfusun ekonomik faaliyet gruplarına dağılımı ülkelerin sosyo – ekonomik yapısı hakkında önemli bilgiler verir. Gelişmemiş ülkelerde genellikle birincil sektörde çalışan insan sayısı ve oranı oldukça fazladır. Gelişmiş toplumlarda ise ise genellikle birincil sektörün payı çok düşük, ikincil ve üçüncül sektörlerin payı fazladır.
Gelişmemiş Ülkeler - Aktif nüfus içinde tarım, hayvancılık gibi birincil iş kollarında çalışan insan sayısı diğer sektörlerden &... (Devam)
Biliyorsunuz ki rüzgarlar kuzey yarım kürede sağa, güney yarım kürede sola saparlar. Bu ifade yüksek basınç alanları için doğru da olsa alçak basınç alanlarında sapma ters bir yöndedir.
Kuzey Yarım Kürede YB ve AB alanları arası ilişki:
Resmi incelerseniz rüzgarı oluşturan kuvvet, yüksek basınçtaki yoğunluk fazlalığıdır. Burada hava, yoğunluğun az olduğu yere doğru akma eğilimi gösterir. Bu eğilimi gösterirken Dünyanın dönüş yönüne uyar. Alçak basınç alanına yaklaştığında basınç merkezine doğru olan yolculuğu ivme kazanır. Böylelikle yolunu uzatarak da olsa yüksek basınç noktasından başlayan hava hareketi alçak basınç merkezine ulaşmış olur. O halde; Kuzey yarım kürede yüksek basınçta saat yönünde, alçak basınçta... (Devam)
Dünyamız kendi ekseni etrafındaki dönüşünü 24 saatte tamamlar. 24 saat 1440 dakikaya eşittir. Ayrıca Dünyamız 180 tanesi batıda, 180 tanesi doğuda olmak üzere 360 meridyene bölünmüştür. 1440 / 360 = 4 dakikalık zaman farkı buradan gelmektedir.
Peki kaç meridyen bir araya geldiğinde 1 saatlik bir zaman farkı oluşuyor? 60 dakika / 4 dakika = 15 meridyen bir saat meydana getiriyor.
Eğer 0º den başlatırsak saat dilimlerini ve bu enlemi 0. saat dilimi olarak kabul edersek 7º 30' Batı Boylamı ile 7º 30' Doğu Boylamı arası 0. saat dilimi olacaktır. Yani 8º Doğu Boylamı 1. saat dilimine girecektir.
İşte bu nedenle eğer bir meridyen ya da boylamın hangi saat dilimine girdiğini bulmak istiyorsak 7,5 ile toplayıp 15'e bölmemiz yeterlidir.
Örneğin; 10º Doğu Meridyeni 10 + 7,5/15 = 1. saat dilimi 30º Doğu Meridyeni 30 + 7,5/15 = 2. saat dilimi 160º Doğu Meridyeni 160 + 7,5/15 = 11. saat dilimi
Ekosistem: Canlı ve cansızların oluşturduğu birlikteliğe ekosistem denir.
Biyoçeşitlilik: Bir bölgedeki genlerin, ekosistemlerin ve ekolojik olayların oluşturduğu bütüne biyolojik çeşitlilik denir. Biyoçeşitlilik birinci derecede doğal koşullara bağlıdır.
Biyom: Benzer bitki ve hayvan topluluklarını barındıran yaşam ortamlarına biyom denir.
Habitat: Belirli bir canlı türünün yaşam alanı.
Biyoçeşitliliği Etkileyen Başlıca Faktörler
Biyoçeşitliliğin Yeryüzündeki Dağılışı
1. Yağmur Ormanları Biyomu Bulunduğu Yer: 0 – 10 derece kuzey ve güney paralelleri. İklim: Yıl boyunca nemli ve sıcak Bitkiler: Yüksek ağaçlardan ot ve çalılıklara. Yıl boyuna yeşil kalabilen yayvan yapraklılar Hayvanlar: Yılan, kertenkele, kurbağa, şempanze, j... (Devam)
İnsanlar günlük yaşamda bir yere giderken; motorlu taşıtlar, uçaklar, trenler ve gemilerden faydalanırlar. İnsanlar diğer insanlarla iletişimini televizyon, radyo, telefon, internet gibi ortamlardan sağlarlar. Aynı şekilde yediğimiz yiyecekler, kıyafetlerimiz, eşyalarımız, otomobillerimizin yakıtı bize ulaşırken sanayi, ulaşım gibi birçok alanda teknolojik gelişmeden faydalanılır. Teknolojik gelişmeler aynı zamanda insanların yaşam tarzlarını da değiştirmiştir; Yaşam standardı yükselmiş,Kırdan kente göç artmış,İnsanların ihtiyaçları artmış,Doğada daha çok söz sahibi olmuştur, Teknolojik Değişimin Ulaşım ve İletişimAlanlarındaki Yansımaları Su ve buhar enerjisinin gelişmesiyle:Buhar gücüyle çalışan trenler, gemiler, traktörler ile buhar makineleri yapıldı.NOT: Buhar enerjisi = dıştan yanmalı motor Demir ve tekstil sanayisinin gelime... (Devam)
KITA VE OKYANUSLARIN KONUMU VETİCARET YOLLARININ DEĞİŞİMİ İlk çağda insanoğlunun bildiği Dünya’nın sınırları oldukça dardı. Mısır, Roma, Yunan, Anadolu uygarlıkları arasında kalan Akdeniz Havzası ve Doğu’da yer alan İran, Orta Asya, Hint, Çin uygarlıklarının bulunduğu bölgeler kabaca o dönemin insanlarının bildiği Dünyanın sınırlarını oluşturmaktaydı. Günümüzde de Asya, Afrika ve Avrupa kıtalarının oluşturduğu doğu yarımküre topraklarına “Eski Dünya” adı verilmektedir. - Eski Dünya’da ticari faaliyetler oldukça eski dönemlerde başlamıştır. Bunlardan en eski olanları kervanlar aracılığı ile yapılan kara ticaretidir. Diğeri ise özellikle Doğu Akdeniz ve Ege yöresinde büyük gelişme kaydetmiş olan deniz ticaretidir. - İlk Çağ’da Asya’daki üretim merkezlerinden kara yolu... (Devam)
Her bilim dalı konuları kendi ilkeleri çerçevesinde ele alır. Coğrafyanın da ilkeleri yani prensipleri vardır. Bunları üç kategoride toplayabiliriz;
Nedensellik (Sebep-Sonuç) İlkesi Tüm bilimlerde olduğu gibi coğrafya da olayların neden ve sonuçları üzerinde durur. Neden sorusu Coğrafi olayların nedenleri üzerinde yoğunlaşılmasını amaçlar. Örneğin; - Yağmur nasıl yağar?- Deprem neden oluşur?- Erozyonun nedenleri nelerdir?
Karşılıklı İlgi (Bağlantı) İlkesi Coğrafyada olaylar incelenirken etkiledikleri diğer olaylarla olan bağlantıları da incelenir. İnsan ve doğa etkileşim içerisindedir. Doğal olayların beşeri olayları etkilemesi, beşeri olayların da doğal olayları etkilemesi bağlantı ilkesine örnektir. Örneğin; - Su kaynakları ile tarım alanları bağlantılı mıdır?- Güneş ışınlarının düşme açısı sı... (Devam)
Her bilimin kendine özgü ya da en çok kullandığı prensipleri vardır. Coğrafya biliminin 3 prensibi vardır. Bunlar sırasıyla:
Dağılış: Coğrafya araştırmalarına neden olan konuların belirli bir alandaki yayılışı ve bulunuş biçimleri, dağılış olarak ifade edilir.
Coğrafyada bir konunun veya olayın dağılışı belirtilirken dikkat edilmesi gereken en önemli nokta yayılış biçimlerinin ayrı ayrı ifade edilmesidir.
Yatay Dağılış: Harita üzerinde gösterilmesi. Örneğin Tarım Alanlarının Türkiye'deki Dağılışı haritasından tarım alanlarının nerede bulunduğu, yüzölçümlerinin ne kadar olduğu hakkında bilgiler anlaşılabilir.
Dikey Dağılış: Harita üzerinde eşyükselti eğrilerini kullanarak dikey dağılış gösterilebilir. Türkiye Fiziki haritasından ülkemizdeki bir yerin yüksekliği saptanabilir.
Zamanda Dağılış: Belirli zaman aralığında elde edilmiş veriler bir grafik üzerinde gösterilir. Ör... (Devam)
- Dağlık alanlarda bitkiler sıcaklık ve kar örtüsü sebebiyle uzun süre varlık gösteremezler. Yalnızca yaz aylarında bu alanlarda çayır topluluklar ortaya çıkar. Bu bitkilere “Alpin Çayırlar” ya da “Dağ Çayırları” adı verilir. - Çayır toplulukları aynı zamanda sert karasal iklim bölgelerinde Tayga ormanlarının bulunmadığı alanlarda da görülürler. - Sıcaklığın az olması ve yaz mevsiminde yağışların görülmesi bitki örtüsünün uzun boylu otlardan oluşmasına yol açmıştır. - Yükseltiye bağlı sıcaklık düşüşünden dolayı belirli bir seviyeden sonra orman örtüsü görülmez. Bu seviyeye “orman üst sınırı” denir. Orman örtüsünün ortadan kalkmasının sebebi aşırı yükseltiden dolayı düşük sıcaklık v... (Devam)