Türkiye, Cumhuriyetin ilk yıllarından planlı dönemin başladığı 1963 yılına kadar nüfus artış hızını yükseltici; 1963 – 2014 yılları arasında nüfus artış hızını azaltıcı politikalar uygulamıştır. Türkiye, 2014 yılı itibariyle tekrar nüfus artış hızını yükseltmeye yönelik politikalar uygulamaya başlamıştır.

1923 – 1963 Yılları Arasındaki Nüfus Politikaları

Nüfus artış hızını arttırıcı politikalar uygulanmıştır.

Dayanak Noktaları:

• Dünya Savaşı ve Kurtuluş Savaşı nedeniyle erkek insan gücüne çok fazla ihtiyaç duyulması.
• Fazla nüfusun bir ülke için siyasi ve askeri güç olarak görülmesi.
• Tarımda makineleşmenin yetersiz olması.
• Türkiye’nin hızla kalkınmak zorunda olması.
• Hızlı nüfus artışı ile sosyal iş bölümü ve ihtisaslaşmayı sağlamak.
• Ölüm oranının yüksek olması sebebiyle doğumlardaki artışla dengenin sağlanmak istenmesi.
• Türkiye’deki doğal kaynakların işlenmek istenmesi
• Tifüs ve Sıtma gibi hastalıkların yaygın olması.

Uygulanan Politikalar

• Fazla çocuk sahibi ailelerin yol vergisinden muaf tutulması.
• Doğum evleri kurulması.
• Fakir vatandaşlara ücretsiz ilaç dağıtımı yapılması.
• Altı ve daha fazla çocuk sahibi annelerin para ve madalya ile ödüllendirilmesi.
• Çocuk çocuklu ailelere vergi muafiyetleri getirilmesi.
• Düşük ve gebeliği önleyici ilaçların yasaklanması.
• Evlenme yaşının kadınlarda 15, erkeklerde 17’ye düşürülmesi.
• Çocuk çocuklu ailelere hazineden toprak bağışlanması.
• Göçleri teşvik amacıyla göçmenlere gümrük muafiyeti getirilmesi.
• Göçmenlerin yurt içinde yerleştirilip onlara kredi sağlanması.

1963 – 2014 Yılları Arasındaki Nüfus Politikaları

Nüfusu artış hızını azaltıcı politikalar uygulanmıştır.

• 1963 – 1967 yıllarında 1. Beş Yıllık Kalkınma Planı hazırlanarak nüfus artışının kalkınmayı olumsuz etkilememesi için önlemler alınmıştır.
• Sağlık Bakanlığına bağlı Nüfus Planlaması Genel Müdürlüğü kuruldu. Nüfus Planlaması kanununa göre kişilere istediği zaman, istediği sayıda çocuk sahibi olma imkanı tanımıştır.
• Gebeliği önleyici ilaçların ithali ve satımı serbest bırakılmıştır.
• 1968’de uygulanmaya başlanan 2. Beş Yıllık Kalkınma Planında politika “aile planlaması” olarak değiştirilmiş, anne-çocuk sağlığı önemsenmiştir.
• Sonraki kalkınma planlarında nüfusun sağlık, eğitim, beslenme, barınma imkanları ile bebek ölümlerinin azaltılması konularında durulmuştur.
• 1990-1994 yılları arasında kadınların statüsünün yükseltilmesi, kalkınmaya katılımlarının sağlanması ve kadın eğitimlerinin desteklenmesi önemsenmiştir.
• 2001-2005 yılları arasında nüfus artış hızının düşmeye devam edeceği öngörülmüştür. Buna bağlı olarak yeni bir politikaya geçilmiştir.

Türkiye’nin 2014 ve Sonrası Nüfus Politikaları

Nüfus artış hızını arttırıcı politikalar uygulanmaktadır.

TÜİK tarafından 2013 yılında yapılan nüfus projeksiyonlarına göre gelecekte Türkiye nüfusu yaşlanacak, nüfus artış hızı düşmeye devam edecek ve yeni doğumlar azalacaktır. Tedbir alınmaması durumunda 2050 yılında Türkiye nüfusu azalmaya başlayacaktır.

Türkiye nüfusun yaşlanmasını önlemek ve doğum hızını arttırmak amacıyla 11. Beş Yıllık Kalkınma Planında nüfusla ilgili yeni uygulamalara yer vermiştir.

Geniş aile özendirilecek, iş ve aile yaşamını uyumlaştırıcı politikalara yer verilecektir. Evliliklerin artması ve devamlılığını teşvik edilecek, yaşlı nüfusun ekonomik ve sosyal hayata katılımı sağlanacaktır. Düzensiz göç engellenerek, göçmenler için gönüllü geri gönderme mekanizmaları çalıştırılacaktır.