İç Kuvvetler

Bu kategoride toplam 19 içerik bulunuyor.

Kaynağını yerin içinden (magmadan) alan kuvvetlere iç kuvvetler denir. Dağ Oluşumu, Kıta Oluşumu, Volkanizma ve Depremler iç kuvvetlere birer örnektir.

İç kuvvetlerin etkisiyle büyük yeryüzü şekilleri meydana gelir. Örneğin sıradağlar, volkanlar, ovalar.

İç kuvvetler dörde ayrılır:
- Dağ oluşumu
- Kıta oluşumu
- Volkanizma
- Depremler (Devam)

İç Kuvvetler 04 Haziran 2012 7 yorum

Dağ Oluşumu (Orojenez)

Tortul tabakaların sertlik derecesi birbirinden farklı olabilir. Tabakalar yan basınçlara uğradığında; Esnek yapılı tabakalar kıvrılır, sert yapılı tabakalar kırılır.

Kıvrılma ile Dağ Oluşumu

Akarsular, rüzgarlar, buzullar gibi dış kuvvetler tarafından yeryüzünden aşındırılan materyaller taşınarak deniz çanaklarında birikir. Zamanla çok kalın tabakaların oluştuğu tortulanma alanlarına jeosenklinal denir.

Jeosenklinaller, yer kabuğundaki levhaların birbirine yaklaşmasıyla kıvrılır ve yükselerek deniz yüzeyinin üzerine çıkar. Böylece kıvrım dağları oluşur. Meydana gelen kıvrımların çukur kısımlarına senklinal, yüksek kısımlarına da antiklinal denir.

Esneyebilen tabakalarda yan basınçların etkisiyle kıvrılma meydana gelir. Kıvrılan tabakaların üst kısmı antiklinal, alt kısmı senklinal olarak adla... (Devam)

İç Kuvvetler 04 Haziran 2012 Yorum yok

Kıta Oluşumu

Kara ve denizlerdeki düşey doğrultulu alçalma ve yükselme hareketidir. Başka bir ifade ile yer kabuğunun geniş alanlardaki yaylanma hareketleridir.

Yoğunluğu az olan yerkabuğu parçaları magmanın üzerinde yüzen birer tahta parçası gibidir. Ağırlıklarına göre daha derine batarlar. Bu duruma eş denge denir.

Eş denge volkanizma, buzullaşma, delta oluşumu, baraj yapımı gibi nedenlerle bozulabilir.

Bu hareketler sonucunda kubbeleşen üst kısma jeoantiklinal, çukurda kalan kesimlere ise jeosenklinal denir.

Orojeneze göre daha uzun bir zamanda meydana gelen epirojenez günümüzde de devam etmektedir. Örneğin İskandinav Yarımadası ve Kanada, buzulların erimesi, Hawaii Adası volkanizma sebebiyle her yıl 0,5 cm yükselmektedir. Buna karşın Kuzey Denizi, Baltık Denizi, Almanya, Hollanda ise tortulların ağırlığı ile çökmekted... (Devam)

İç Kuvvetler 04 Haziran 2012 1 yorum

Volkanizma (Genel)

Yerkabuğunun altındaki magmanın çeşitli etkenler sonucunda yer yüzüne ulaşmasına volkanizma denir.

Volkanik faaliyetler yeryüzünde genellikle yer kabuğunun zayıf olduğu levha kenarları ile fayların bulunduğu alanlarda görülür.

Oluşum Şekillerine Göre:
- Yüzeysel Volkanizma
- Derinlik Volkanizması

Patlama Şekilleri:
- Krater
- Kaldera
- Maar

Biriktirme Şekilleri:
- Volkan Konileri
- Kül Konileri
- Kalkan Biçimli Volkanlar
- Yarık Volkanizması
- Lav Platosu (Devam)

İç Kuvvetler 04 Haziran 2012 Yorum yok

Yüzeysel Volkanizma

Magmanın kırıklar boyunca yüzeye ulaşması durumudur. Volkanik faaliyetler sırasında katı, sıvı ve gaz çeşitli materyaller yeryüzüne ulaşır. Bunlar: Lav, volkan külleri,

- Lav: Akışkan halde yeryüzüne ulaşan magma.
- Volkan Tüfü: Volkan külü, volkan çakılı, volkan kumu gibi küçük boyutlu katı materyallerin birikip sıkışmasıyla oluşur.
- Volkan Bombası: Magmadan çıkan büyük boyutlu katı materyaller.
- Yastık Lavları: Volkanizma okyanus tabanında meydana gelirse lavlar aniden soğuyarak üst üste birikir ve yastık lavlarını oluşturur.
- Volkandan Çıkan Gazlar: Genellikle su buharı ve kükürtdioksit. (Devam)

İç Kuvvetler 04 Haziran 2012 6 yorum

Derinlik Volkanizması

Bazı durumlarda magma yeryüzüne doğru yükselir ancak yüzeye ulaşamaz. Bu durumda yer altında soğuyarak katılaşır. Mağmanın yerkabuğunun içine sokularak yavaş yavaş soğumasına derinlik volkanizması denir. Yerkabuğunun tabakaları arasına kadar sokulan mağma, yüzeye çıkmadan çeşitli derinliklerde katılaşarak batolit, dayk, lakolit, sill gibi şekiller oluşturur.

- Batolit: Magmanın yeryüzüne doğru sokulması ve yer altında soğuması ile oluşur.
- Sill: Tabakalar arasına yatay olarak sokulup katılaşmış püskürük kayaçlardır. Bu şekiller, dış kuvvetlerin üstteki tabakaları aşındırması sonucu ortaya çıkar.
- Lakolit: Yeryüzüne yaklaşan magmanın tortul tabakaları dışa doğru bükmesiyle oluşur.
- Dayk (Duvar): Kayalarda bulunan çatlaklara dik bir şekilde sokulan, üzerindeki ör... (Devam)

İç Kuvvetler 04 Haziran 2012 10 yorum

Volkanik Patlama Şekilleri

1.    Krater: Volkanların üzerinde yer alan konik çukurluk. Volkan söndükten sonra buranın suyla dolması sonucunda krater gölleri oluşur.
2.    Kaldera: Volkanik gazların yaptığı basınç sonucu oluşan bir patlamayla büyük bir çukur oluşur. Buna kaldera denir. Kaldera ayrıca koninin çökmesi ile de oluşabilir. Söndükten sonra su ile dolması sonucu kaldera gölleri oluşur.
3.    Maar: Volganik gaz patlamaları ile oluşan dairesel çukurluklardır. Bu çukurun suyla dolması ile maar gölleri oluşur. (Devam)

İç Kuvvetler 04 Haziran 2012 1 yorum

Volkanik Biriktirme Şekilleri

1. Volkan Konileri

Yeryüzüne ulaşan magmanın oluşturduğu yeryüzündeki biriktirme şekilleridir.

Kül Konileri: Daha çok tüf, kül, çakıl, kum gibi volkandan çıkan katı parçaların oluşturduğu konilerdir. Yükseltisi fazla değildir.

Kalkan Şekilli Volkanlar: Yeryüzüne ulaşan magma aşırı derecede akışkan ise oldukça uzak mesafelere yayılır ve yayvan bir görünüm kazanır.

Karma (Tabakalı) Volkanlar (Stratovolkan): Hem kül hem ağda kıvamında lavlar tarafından oluşmuş yüksek volkan dağlarıdır.

Yarık Volkanizması: Çatlaklar boyunca yeryüzüne ulaşan magma çevreye yayılır ancak büyük dağlar oluşturmaz.

2. Lav Platoları

Volkandan çıkan tüf ve lavların çukurlukları düzleştirmesi ile ortaya çıkan düzlükler. Buralar... (Devam)

İç Kuvvetler 04 Haziran 2012 Yorum yok

Yeryüzünde Volkanların Dağılışı

Volkanların dağılışı levha sınırları ile paralellik gösterir. Levha sınırları, yerkabuğunun en zayıf olduğu yerler olup magma bu bölgelerde yeryüzüne daha yakındır.

Dünyada en çok volkan görülen yerler:

Büyük Okyanus çevresi (Ateş Çemberi)

Bu bölge, Pasifik Plakası'nın çevresindeki diğer tektonik plakalarla (Kuzey Amerika, Güney Amerika, Filipin, Avustralya, Nazca, vb.) etkileşimde olduğu bir alanı kapsar. Bu etkileşimler çoğunlukla dalma-batma (subdüksiyon) zonları oluşturur. Subdüksiyon, bir okyanus plakasının başka bir plakanın altına dalmasıdır ve bu süreçte plakalar arasında büyük basınç ve sıcaklık artışı oluşur. Bu basınç ve sıcaklık, magmanın yüzeye çıkmasına ve volkanik aktivitelerin artmasına neden olur.

Atlas Okyanusunun orta kesimleri

Bu bölge, Orta Atlantik Sırtı olarak bilinen bir okyanus ortası sırt sisteminin bir parçasıdır. Okyanus ortası sırtları, iki tektonik plakan�... (Devam)

İç Kuvvetler 04 Haziran 2012 Yorum yok

Volkanik Alanların Özellikleri

Toprak Mineral yönünden zengindir
Bundan dolayı sık nüfusludur(Tehlikeli olmasına rağmen)
Maden yönünden zengindir
Gayzer kaynakları görülebilir
Bazı volkanik kayaçlar yapı malzemesi olarak kullanılabilir
(Devam)

İç Kuvvetler 04 Haziran 2012 2 yorum

Depremler

Yerkabuğundaki kısa süreli salınım hareketine deprem denir.

- Depremin yer altında ortaya çıktığı yere hiposantr (iç merkez) denir.
- Depremin yer yüzünde en yakın olduğu yere episantr (dış merkez) denir.
- Deprem bilimine sismoloji denir. (Devam)

İç Kuvvetler 04 Haziran 2012 Yorum yok

Depremin Ölçülmesi

- Deprem titreşimlerini kaydeden cihazlara sismograf denir.
- Depremin etkisi (kuvveti) iki ölçekle ölçülür.
- Depremin Büyüklüğü; ortaya çıkan enerji miktarı olup Richter ölçeği ile ölçülür, magnitüd ile ifade edilir.
- Depremin Şiddeti; Depremin yeryüzünde yarattığı etkiye bakılarak Mercalli ölçeğine göre 1 – 12 arasında değer verilerek bulunur.

(Devam)

İç Kuvvetler 05 Haziran 2012 Yorum yok

Deprem Türleri

Tektonik Depremler: Levha hareketleri sonucunda oluşan depremlerdir. En şiddetli ve etki alanı en geniş depremlerdir.

Volkanik Depremler: Yanardağ patlamaları ile oluşan depremlerdir.

Çöküntü Depremleri: Yer altında bulunan mağara ve boşlukların çökmesiyle oluşan hafif depremlerdir. (Devam)

İç Kuvvetler 06 Haziran 2012 Yorum yok

Deprem Dalgaları

Deprem anında ortaya çıkan enerji farklı şekillerde çevreye yayılır. Bunlar yıkıcı etkisi en azdan en fazla olana şu şekildedir:

- P Dalgası: Yatay yönlü ileri – geri hareketidir.
- S Dalgası: Dikey yönlü yukarı – aşağı silkeleme hareketidir.
- R Dalgası: Su dalgalarına benzeyen hem P hem S dalgası etkisini gösteren yeryüzü hareketidir.
- L Dalgası: Kayaç tanelerini tümüyle harekete geçiren dalgalardır. (Devam)

İç Kuvvetler 06 Haziran 2012 Yorum yok

Fay Tipleri

Bir düzlem boyunca birbirine göre yer değiştiren yerkabuğu bloklarının oluşturduğu yapıya fay adı verilir. Diğer bir ifadeyle faylar, yerkabuğu kırık hatlarıdır.

Bir fayda yer değiştirme hareketinin meydana geldiği düzleme fay düzlemi, üzeri çizikli ve cilalı fay düzlemine fay aynası (fay yüzeyi), fay düzleminin meydana getirdiği dikliğe fay dikliği, fay düzleminin yer yüzeyi ile kesiştiği hatta ise fay çizgisi adı verilir.

Anlatılan bu kavramlar aşağıdaki görselde gösterilmiştir.

Üç farklı fay tipi bulunur. Bunlar;

Normal FayTers FayYanal Atımlı Fay

Şimdi bunları detaylıca inceleyelim:

Normal Fay

Kırılan blokların biri çökerken diğeri yükselir. Normal faylar blokların gerilme hareketi sonucunda oluşur. Taban bloğu alçalırken tavan bloğu yükselir.

Ters Fay

Bir bloğun diğerinin üzerine doğru itilmesiyle ortaya çıkar. Ters fay, blokların birbirine doğru itilmesiyle (sıkıştırılmasıy... (Devam)

İç Kuvvetler 06 Haziran 2012 1 yorum

Dünyada Depremlerin Dağılışı

Ø Deprem bölgeleri ile levha sınırları, fay hatları ve genç kıvrım dağları paralellik gösterir.
Ø En yıkıcı depremler kara içlerindeki fay alanlarında meydana gelir. Okyanuslardaki depremler ise daha çok tsunami ile kıyılarda etkisini gösterir.
Ø En sık deprem görülen alanlar Güneydoğu Asya ve Japonya çevresidir.

Başlıca Deprem Kuşakları:

- Büyük Okyanus çevresi
- Alp - Himalaya Kıvrım Sistemi
- Akdeniz çevresi (Devam)

İç Kuvvetler 06 Haziran 2012 Yorum yok

Tsunami

Tsunami, okyanus veya büyük su kütlelerinde meydana gelen büyük ve güçlü dalgalardır. Bu dalgalar genellikle deniz tabanında gerçekleşen depremler, volkanik patlamalar, su altı heyelanları veya nadir durumlarda meteor çarpmaları gibi olaylar sonucunda oluşur. Tsunami dalgaları, açık denizde hızlı ve alçak olmasına rağmen, kıyıya yaklaştıkça hızları azalır ve yükseklikleri artar, bu da kıyı bölgelerinde büyük yıkıma yol açabilir.

Fotoğraf: 11 Mart Japonya Depremi Sonrası Oluşan Tsunami

Tsunamiler, Japonca'da "liman dalgası" anlamına gelen iki kelimenin birleşiminden oluşur: "tsu" (liman) ve "nami" (dalga). Tsunamiler, büyük miktarda suyu hızlı bir şekilde yer değiştirerek kıyılarda ciddi hasara ve can kaybına neden olabilirler.

Tsunami bir iç kuvvet kabul edilir. Çünkü can ve mal kaybına yol açan tsunamilerin temel sebebi yerin iç ısısı sonucunda meydana gelen depremlerdir.

Tsunami tehlikesine karşı erken... (Devam)

İç Kuvvetler 06 Haziran 2012 Yorum yok

İç Kuvvetler Ülkemizi Nasıl Şekillendirir?

Enerjisini yerin içinden alan ve yeryüzünün şekillenmesinde yapıcı etkiye sahip olan kuvvetlerdir. Bunlar levha hareketlerine bağlı oluşur. Bu teoriye göre kıtalar hareket halindedir. Bu hareketin yönü ve hızı birbirinden farklıdır. Buna bağlı olarak farklı yerlerde farklı yer şekilleri görülür.

Bunlar:
1.     Jeolojik Zamanlarda Türkiye
2.     Orojenez (Dağ Oluşumu)
3.     Epirojenez (Kıta Oluşumu)
4.     Depremler (Seizma)
5.     Volkanizma

1. Jeolojik Zamanlarda Türkiye

1. Zaman (Paleozoik):
- Paleozoikte oluşan kara kütlelerine masif adı verilir.
- Biga, Menderes, Uludağ, Yıldız, Daday – Devrekani, Bitlis ve Kırşehir masifleri örnek verilebilir.
- Ülkemizdeki taş kömürü yatakları bu dönemde oluşmuştur.

2. ... (Devam)

İç Kuvvetler 07 Kasım 2013 2 yorum

Volkanik Püskürme Tipleri

Yazımızda volkanik püskürme tipleri; İzlanda, Hawaii, Stromboli, Pele, Plinius, Volkano Tipi püskürmeler ve birbirinden farklı yanları ele alınıyor. (Devam)

İç Kuvvetler 06 Mart 2015 Yorum yok

Üye Girişi