Tortul tabakaların sertlik derecesi birbirinden farklı olabilir. Tabakalar yan basınçlara uğradığında; Esnek yapılı tabakalar kıvrılır, sert yapılı tabakalar kırılır.
Kıvrılma ile Dağ Oluşumu
Akarsular, rüzgarlar, buzullar gibi dış kuvvetler tarafından yeryüzünden aşındırılan materyaller taşınarak deniz çanaklarında birikir. Zamanla çok kalın tabakaların oluştuğu tortulanma alanlarına jeosenklinal denir.
Jeosenklinaller, yer kabuğundaki levhaların birbirine yaklaşmasıyla kıvrılır ve yükselerek deniz yüzeyinin üzerine çıkar. Böylece kıvrım dağları oluşur. Meydana gelen kıvrımların çukur kısımlarına senklinal, yüksek kısımlarına da antiklinal denir.
Esneyebilen tabakalarda yan basınçların etkisiyle kıvrılma meydana gelir. Kıvrılan tabakaların üst kısmı antiklinal, alt kısmı senklinal olarak adlandırılır. |
Kırılma ile Dağ Oluşumu
Orojenik hareketler sırasında, bazı tortul tabakalar kıvrılamayacak kadar sert ise kırılır. Bu kırık hatlarına fay adı verilir. Kırılma sonucunda yükselen kısma horst, alçakta kalan kısma graben denilmektedir.
Kıvrılamayan sert tabakalarda levhaların birbirinden uzaklaşması ve bunun sonucunda kırılması (faylanma) ile meydana gelir. Kırılan tabakaların üst kısmı horst, alt kısmı graben olarak adlandırılır. |
Avrupa’da Alpler, Asya’da Himalayalar, Türkiye’de Toroslar ve Kuzey Anadolu Dağları orojenez sonucu oluşmuştur.