Yeryüzünün tamamının veya bir kısmının kuş bakışı görünüşünün, belli bir ölçek dahilinde küçültülerek düzlem üzerine aktarılmasıyla oluşan çizimlere harita denir. Haritacılık bilimine ise kartoğrafya denir.
Haritalar, coğrafyada en çok kullanılan araçlardan biridir. Haritalardan başka küreler, krokiler, grafik ve şekiller, fotoğraflar coğrafyada kullanılan araçlardır.
Yeryüzünün bütününe ya da bir kısmına, yandan belli bir açı ile bakılırsa, öndeki yükseltiler arkadaki özelliklerin görülmesini engeller. Bu nedenle haritalar çizilirken yeryüzüne tam tepeden bakılmalıdır.
Önceden yerden yapılan ölçümler sonucu elde edilen verilerle yeryüzünün tepeden görünümleri sağlanıyordu. Günümüzde haritalar çizilirken uçaktan ya da uydulardan çekilmiş fotoğraflardan yararlanılmaktadır. Bu yeni harita yöntemine fotogrametri denir.
Bir çizimin harita olabilmesi için bazı şartlar vardır:
Eğer haritanın ölçeği ve gerçekte kaç km olduğu biliniyorsa aşağıdaki formülle harita uzunluğu bulunabilir.
Harita Uzunluğu = Gerçek Uzunluk / Ölçeğin Paydası
Harita uzunluÄŸu genellikle santimetre (cm) olarak ifade edilir.
Soru 1: Gerçekte 6 km mesafe bulunan iki kasaba arasındaki uzaklık 1/300000 ölçekli haritada kaç cm olarak gösterilir
Gerçek Uzunluk = 6 km = 600000 cm (5 sıfır ekleyerek santimetreye çevirdik)
Ölçek Paydası: 300000
Harita Uzunluğu = Gerçek Uzunluk / Ölçeğin Paydası Harita Uzunluğu = 600000 / 300000 Harita Uzunluğu = 2 cm
Soru 2: 1/400000 ölçekli bir haritada 20 cm olarak gösterilen uzaklık, 1/200000 ölçekli bir haritada kaç cm gösterilir?
Soruda iki tane harita bulunmaktadır. Birinin ölçeği ve harita uzunluğu bilinirken diğerinin sadece ölçeği biliniyor. Öncelikle birinci haritadan gerçek uzunluğu bulmalıyız.
Harita nedir? Haritanın olmazsa olmazları nelerdir? Haritaların kullanım amaçları nelerdir? Haritacılık Tarihi. CBS, Uzaktan Algılama ve Küresel Konumlandırma Sistemleri ile ilgili bilgiler bulabilirsiniz. (Devam)
SORU 1: Gerçekte 30 km mesafe bulunan iki kasaba arasındaki uzaklık 1/500000 ölçekli haritada kaç cm olarak gösterilir? Çözüm Soruda ölçek ve gerçek uzunluk verilmiÅŸ, harita uzunluÄŸu isteniyor. Bu durumda aÅŸağıdaki formülü kullanırız:
ÖlçeÄŸin paydası santimetredir. Bölme iÅŸlemini yaparken birimler eÅŸit olmalı. Bu nedenle gerçek uzunluÄŸu cm'ye çeviririz. Bunun için de 5 sıfır ekleriz. 30 km = 3000000 cm Soruda verilenleri formülde yerlerine yazıyoruz. Harita UzunluÄŸu = 3000000 / 500000 = 6 cm SORU 2: Gerçekte 40 km mesafe bulunan iki kasaba arasındaki uzaklık 1/200000 ölçekli haritada kaç cm olarak gösterilir? Çözüm Soruda ölçek ve gerçek uzunluk verilmiÅŸ, harita uzunluÄŸu isteniyor. Bu durumda aÅŸağıdaki formülü kullanırız:
Atmosferde aynı sıcaklık ve nem özelliklerini taşıyan hava parçalarına hava kütlesi denir.
Hava kütleleri oluÅŸtukları ve geçtikleri yerlerin izlerini taşırlar. Ekvatoral bölgeden gelen hava kütleleri sıcak ve nemli iken, kutuplardan gelen hava kütleleri soÄŸuk ve kurudur.
Sıcaklık ve nem özelliÄŸi bakımından farklılık gösteren hava kütlelerini birbirinden ayıran sınıra cephe denir. Bu hava kütlelerinin karşılaÅŸtığı alanlarda genellikle cephe yağışları görülür. (Devam)
Atmosfer yerden ısınır. Bu sebeple yerden yükseldikçe sıcaklık her 100 metrede 0,5 derece düşer. Yerden yansıyan güneş ışınları atmosferin alt kısımlarını ısıtır Bulutlar güneşten gelen enerjinin tutulmasını sağlar.
Böylelikle uzaya kaçan güneş enerjisi miktarı daha az olacaktır. İşte bu sebeple bulutlu günler açık güneşli günlere göre daha sıcak olmaktadır.
Aynı şekilde "AYAZ" diye tabir ettiğimiz durumun ortaya çıkması da bu nedenledir. Açık havalarda güneş enerjisi yeryüzünde fazla tutulamaz, bu nedenle yeryüzü ve atmosferin alt katmanları daha az ısınır. Oluşan soğuk ve kuru havaya ayaz denir. (Devam)
DiÄŸer ulaşım sektörlerine göre geç baÅŸlayan ve hızla geliÅŸen bir sektördür. Hava yolu ulaşımı dünyada belli hatlarda yoÄŸunlaÅŸmıştır. DiÄŸer ulaşım araçlarına göre yük ve yolcu taşımacılığında en pahalı ulaşım aracıdır. Uçakları diÄŸer uçucu araçlardan olan helikopter, balon, ve zeplinlerden ayrılan en önemli özelliÄŸi kaldırma kuvvetinin kanatları aracılığıyla saÄŸlanmasıdır. Dünya yolcu trafiÄŸinin 1/4 'ü, yük trafiÄŸinin 1/3'ü Avrupa kıtasından yapılmaktadır. ABD dünya havayolu ulaşımının en yaygın ve geliÅŸmiÅŸ olduÄŸu ülkedir. Kuzey Amerika'da 11000'den fazla hava alanı bulunmaktadır. Dünya hava trafiÄŸinin 1/3'ü ABD sınırları içerisinde gerçekleÅŸmektedir. Bu da hava ulaşımının ne kadar geliÅŸtiÄŸinin göstergesidir. Ülkelerin alanının büyük olması zaman tasarrufu saÄŸl... (Devam)
Gün içinde Güneş'in hareketlerini gözlemlediğimizde Güneş'in doğudan batıya doğru hareket ettiğini görürüz. Aslında bu durum, Dünya'nın kendi çevresinde dönmesinden kaynaklıdır. Dünya'nın kendi çevresindeki hareketi batıdan doğuya doğrudur. Bu nedenle doğudaki meridyenlerde Güneş batıdaki meridyenlere göre daha önce doğar, daha önce batar.
Bulunduğumuz yerde gün içinde Güneş'in gökyüzünde en tepe noktaya geldiği an yerel saat 12.00 kabul edilir. Bu anı şu şekilde tespit edebiliriz. Yere dikilen çubuğun gölgesi gün içinde sürekli gözlemlenir. Güneş gökyüzünde tam tepe noktasına ulaştığı anda güneş ışınları en dik açıyla geldiği için gölge boyu en kısa olur. En kısa gölge boyunun oluştuğu an bulunduğumuz yerin yerel saatinin 12.00 olduğunu gösterir. Her meridyenin kendine has bir yerel saati vardır.
Aynı meridyen üzerindeki noktalar Güneş'in karşısından aynı anda geçerler. Bu nedenle aynı... (Devam)
Nüfus ülkeler için önemli olduÄŸu kadar aşırı ve düzensiz artması da baÅŸlı başına bir sorundur. Aşırı nüfus artışının baÅŸlıca sonuçları ÅŸöyle özetlenebilir:
- Beslenme ve gıda yetersizliÄŸi, - Gelir dağılımında dengesizlik, - İşsizlik, - Düzensiz kentleÅŸme, - Aşırı kaynak tüketimi, - Yanlış arazi kullanımı, - Çevre kirliliÄŸi, - SaÄŸlık, eÄŸitim, konut yetersizliÄŸi, - Ulaşım ve belediye hizmetlerinin aksaması, - KiÅŸi başına düÅŸen gelirin azalması.
DiÄŸer taraftan nüfus artışının kimi dolaylı olumlu sonuçları da bulunmaktadır:
- Kalkınmaya yardımcı olması, - Ucuz iÅŸgücü temininin saÄŸlanması, - Asker ihtiyacının karşılanması. Nüfus artışının sorun olmaktan çıkarılması için kalkınma hızının yüksek olması gerekir, yoksa nüfus artışı pot... (Devam)