1. Türklerin Orta Asya’dan Göçünden Kavimler Göçüne
Türklerin Orta Asya'dan Göçü Türk göçlerinin en önemli sebebi, Ana yurt topraklarının verimsizleÅŸmesidir. Büyük ölçüde kuraklık, nüfus yoÄŸunluÄŸu ve otlak darlığı, ekonomik sıkıntılara neden olmuÅŸtu. Hayvanların beslenmesi, çeÅŸitli gıda maddeleri, giyim eÅŸyası gibi ihtiyaçların karşılanması için iklimi elveriÅŸli zengin topraklar gerekiyordu. Bu nedenle önceleri verimli topraklara sahip ve nüfusu az olan komÅŸu ülkelere göçler yapıldı. Zamanla buraların da yeterli olmadığı görüldü ve yeni yerler aranmaya baÅŸlandı. Böylece ekonomik ve ticari yönden daha iyi imkanlara sahip diÄŸer topraklara göçler baÅŸladı.
- Çayırların dışında karasal iklim bölgelerinde kış sıcaklıklarının düÅŸük olmasına dayanbilen aÄŸaç türleri yetiÅŸmektedir. Özellikle çam türlerinin görüldüÄŸü bu bölgelerdeki ormanlara “Tayga” adı verilir. Bu aÄŸaç türleri konik ÅŸekillerinden dolayı konifer ormanları olarak adlandırılırlar. - Oldukça dayanıklı olduklarından, kağıt ve kereste üretiminde kullanılırlar. - Ä°skandinavya, Kanada ve Sibirya’da geniÅŸ alanlar kaplarlar. Ayrıca bakınız: http://cografya.sitesi.web.tr/sorular/boreal-orman-nedir/ (Devam)
Sıcaklık ile basınç ters orantılıdır. Dünya üzerinde sıcaklık eşit bir şekilde dağılmamıştır. Kutuplar aşırı soğuktur, bu nedenle burada sürekli bir yüksek basınç bulunur.
Ekvator çevresi ise yıl boyunca güneş ışınlarını dik açılarla aldığı için sıcaktır. Ekvator çevresi bu nedenle sürekli olarak alçak basınçtır.
Yukarıda bahsettiğimiz basınçların oluşumunda sıcaklık temel neden olduğu için bu basınçlara termik basınçlar diyoruz.
* * *
Dünyanın hareketine bağlı olarak savrulan rüzgarlar 30º enlemlerinde çöker. Burada yüksek basınç oluşur.
Benzer bir rüzgar yönlerinde sapma olayı 90º yüksek basıncı ile 30º yüksek basıncı arasında esen rüzgarlarda etkilidir. 90º den 60º'ye doğru gelen rüzgarlar soğuk hava getirir. 30º'den 60º'ye gelen rüzgarlar ise sıcak hava getirir. Bu iki hava kütlesi 60º enleminde karşılaşırlar ve 60º enleminde alçak basınç oluştururlar.
Toprak: TaÅŸların parçalanması ve ayrışmasıyla meydana gelen, içerisinde çeÅŸitli canlı kalıntıları, hava ve su bulunan, içerdiÄŸi organik madde ve minerallerle bitkilere besin kaynağı olan gevÅŸek yer örtüsüdür. Toprak oluÅŸumu için öncelikle anakayanın ayrışması gereklidir. Ayrışma Kayaçlar, dış kuvvetlerin etkisiyle zamanla küçük parçalara ayrılmaktadır. Bu olaya ayrışma denir. Ayrışma olayı 3 ÅŸekilde gerçekleÅŸir: Fiziksel, Kimyasal, Biyolojik Ayrışma. 1. Fiziksel Ayrışma: Günlük ve yıllık sıcaklık farklılıkları sonucu 3 ÅŸekilde oluÅŸabilir: 1. Gündüz ısınarak geniÅŸleyen kaya gece soÄŸuyarak daralır, önce çatlar, sonra parçalanır.2. Kayaçların çatlak ve gözeneklerine sızan sular gece donar ve genleÅŸir, zamanla çatlakları geniÅŸletir.3. Kaya çatlaklarına sızan ... (Devam)
1. Ä°klim: Toprak oluÅŸumunu etkileyen temel faktördür. Çünkü sıcaklık, yağış, bitki örtüsü ve ayrışma türü üzerinde etkilidir. 2. Anakayanın Yapısı: Ayrışarak toprağı oluÅŸturan ve toprağın altında yer alan materyale ana kaya denir. Toprağın fiziksel ve kimyasal özellikleri, rengi, besin maddeleri, geçirimlilik özellikleri ana kayaya baÄŸlıdır. 3. Zaman: Anakayanın toprak örtüsü haline gelmesi binlerce yıl alır. 4. Yer Åžekilleri: EÄŸim, yükselti ve bakı durumu toprak oluÅŸumunu etkiler. EÄŸim az olan yerlerde süpürülme (erozyon) azdır ve topraktaki suyun hareketi engellenir. Bitki örtüsü toprağın tutulmasını saÄŸlar. Yükselti arttıkça sıcaklık düÅŸer ve yağış da belli bir seviyeye kadar artar, bu da bitki örtüsünü etkiler. Bakı da toprak özelliklerinde etkilidir. Kuzey Yarı K&u... (Devam)
- Laterit: Ekvatoral kuÅŸakta, nemli sıcak iklimde görülürler. Aşırı yıkanma sebebiyle mineral, organik maddeleri kısa sürede ayrıştıran gür bitki örtüsü sebebiyle humus açısından fakirdir.
- Terra Rossa (Kırmızı Toprak): Akdeniz iklim kuÅŸağında kalker üzerinde oluÅŸan topraklar. Kirecin ayrışması ile ortaya çıkan demirin oksitlenmesi kırmızı renk almasını saÄŸlamıştır.
- Kahverengi Orman Toprakları: Orta kuÅŸak nemli orman arazilerinde görülür. Mineral bakımından fakir olmasına karşın ayrışma yavaÅŸ olduÄŸu için humus açısından zengindir.
- Podzol Topraklar: SoÄŸuk nemli bölgelerde, iÄŸne yapraklı orman arazilerinde görülür. Mineral bakımından fakirdir. Gri renktedir.
Toprak oluÅŸumu kavramı birçok fiziksel, kimyasal ve biyolojik olayların bir arada gerçekleÅŸmesi toprağı oluÅŸturan bütün olayların potansiyellerinin, her toprak oluÅŸumunda iÅŸtirak etmesi veya bir bütün halinde toplanması, farklı ortamlarda toprağı oluÅŸturan potansiyellerin farklı oranda cereyan etmesi ÅŸeklinde ifade edilmektedir.1. TOPRAK OLUÅžUMUNDAKÄ° AYRIÅžMA OLAYLARI1.1. Oksidasyon : Ayrışma esnasında mineral atomların bileÅŸiminde bulunan elektronların eksilmesi veya kaybedilmesiyle meydana gelen kimyasal olaya oksidasyon denir. BaÅŸka bir deyiÅŸle bir elementteki oksijen miktarının artması veya oksijenin diÄŸer elementlerle birleÅŸmesidir. Oksidasyonla bir elementin oksijenle birleÅŸerek yeni bileÅŸikler meydana gelmektedir.Oksitlenme toprak oluÅŸumunda önemli bir yer iÅŸgal eder. Demir, sülfür, silikat ve karbonat ihtiva eden katyonlarda oksitlenme cereyan eder. Bunların çözülmesini ve dol... (Devam)
- Aşırı soÄŸuÄŸa karşı dayanıklı ot topluluklarıdır. Yılın birkaç ayı hayat bulabilmektedirler. - Yaz mevsiminde donmuÅŸ toprağın çözülmesi ile yeÅŸeren bu otlar kış aylarında ortadan kalkar. - AÄŸaç türü bitkiler tundra bölgesinde yetiÅŸmez. - Kanada, Kuzey Sibirya ve buz örtüsünün olmadığı kutup yörelerinde görülmektedir. (Devam)
Bir yatak içerisinde belli bir eÄŸim doÄŸrultusunda hareket eden suya akarsu denir.
Türkiye'de Akarsu Aşındırma Åžekilleri
1. Çentik Vadi - Akarsuların kaynak kısımlarında sert arazilerde oluÅŸan V ÅŸeklindeki genç vadilere denir. - Ülkemizde en yaygın vadi tipi olup daÄŸlık alanlarda, özellikle DoÄŸu Karadeniz’de görülür.
2. BoÄŸaz Vadi - EÄŸimin fazla ve arazinin sert olduÄŸu yerlerde oluÅŸan dik yamaçlı derin vadilerdir. - Kızılırmak, YeÅŸilırmak, Fırat, Sakarya yüksek daÄŸ sıralarını enine yarıp geçer. - BoÄŸaz vadiler aynı zamanda doÄŸal geçittir, bu sebeple ulaşım açısından önemlidir (ÖrneÄŸin Gülek Geçidi).
3. Kanyon Vadi - Akarsuların sert kalkerli arazilerde kademeli olarak derinleÅŸmesi ve enlemesine aşındırmalara baÄŸlı oluÅŸan basamaklı vadilere denir. - Türkiye’de pek... (Devam)
Türkiye’de Bitki Formasyonları Boyutları iki metreden uzun, belirli bir sıklıkla bir arada bulunan aÄŸaç topluluklarından oluÅŸan bitki örtüsüne orman denir. Ormanlar 400 mm den fazla yağış alan ve en sıcak ay ortalaması 10 derece ve üzerinde olan yerlerde yetiÅŸebilir. Ormanlar ÅŸekillerine göre ikiye ayrılır: 1. GeniÅŸ Yapraklı Ormanlar, 2. Ä°ÄŸne Yapraklı Ormanlar Türkiye’de en çok ormanlık alan Karadeniz Bölgesinde, en az orman alanı ise GüneydoÄŸu Anadolu Bölgesinde görülür.
A. Türkiye Ormanları
1. Karadeniz Ormanları Yıl boyu bol yağış ve uygun sıcaklıklar sebebiyle ormanlar oldukça sık ve gürdür. Buradaki ormanlar alçaktan yükseÄŸe doÄŸru tabakalı bir yapı gösterirler. a. GeniÅŸ Yapraklı Ormanlar 0 – 1000 metre arasında ... (Devam)
Sahip olduÄŸu enlem özelliÄŸinden dolayı Türkiye'de buzul aşındırma ve biriktirme ÅŸekillerine çok az rastlanır. Türkiye’de buzullar genellikle yüksek daÄŸların kuzeye bakan yamaçlarında görülür. Türkiye’de kıyılarda 3000 metre, iç kesimlerde 3500 metreden yüksek daÄŸların tamamına yakınında buzullara rastlanır. Toroslar, Kuzey Anadolu DaÄŸları, AÄŸrı Dağı ve UludaÄŸ buzullara en çok rastlanılan daÄŸlarımızdır. Buzul aşındırması ile oluÅŸan çanaklarda biriken sular buzul (sirk) göllerini oluÅŸturur. Buzul DaÄŸları'nda (Hakkari) yer alan Gelyana Gölü, Sat DaÄŸları'nda yer alan Sat Gölü, UludaÄŸ'da Kilimli, Karagöl ve Aynalıgöl baÅŸlıca buzul göllerimizdir. Türkiye'de Buzullara Rastlanılan DaÄŸlar:
Dalgaların ve akıntıların taşıdıkları malzemelerin kıyının hemen önünde setler halinde yığılmasıyla kıyı setleri ya da kıyı okları meydana gelir. Ülkemizde Çanakkale - Çardak'ta kıyı oku örneÄŸi bulunur.
2. Lagün
Kıyı setinin bir koyun önünü kapatmasıyla deniz kenarında bir göl oluÅŸur. Küçükçekmece ve Büyükçekmece gölleri birer lagündür.
3. Tombolo
Kıyı oklarının geliÅŸerek açıktaki bir adayı karaya baÄŸlamasıyla oluÅŸur. KapıdaÄŸ ve Sinop Yarımadaları bu ÅŸekilde oluÅŸmuÅŸtur.
4. Falez (Yalıyar)
Yüksek kıyılarda dalgalar kıyıların alt kısımlarını aşındırır ve oyuklar oluÅŸturur. Bu oyuklar büyüdüÄŸü zaman tavanları çöker ve denize dik kıyılar meydana gelir. Akdeniz ... (Devam)
- Türkiye çok çeÅŸitli birincil enerji kaynaklarına sahip bir ülkedir. - Türkiye’de taÅŸkömürü, linyit, asfalsit, ham petrol, doÄŸal gaz, uranyum ve toryum gibi fosil kaynak rezervleri ile, - Hidroelektrik enerji, jeotermal enerji, güneÅŸ enerjisi,dalga enerjisi, biyomas (Biyokütle) enerji gibi tükenmez kaynak potansiyelleri bulunmaktadır. - Türkiye’nin, dünyada halen yoÄŸun olarak kullanılan fosil kaynakların, özellikle petrol ve doÄŸalgazın görünür rezervleri yeterli düzeyde deÄŸildir. - Kömür, jeotermal ve hidrolik enerji rezerv ve potansiyeli ise dünya kaynak varlığının %1’i civarındadır.
Başlıca Enerji Kaynaklarımız
1. TaÅŸ Kömürü - 1. Jeolojik Zaman’da oluÅŸmuÅŸ bir kömür türüdür. - Kalorisi yüksek olduÄŸundan genellikle Demir-Çelik ... (Devam)
1. Orta KuÅŸak ülkesidir Dört mevsimi yaÅŸar, bu nedenle yıllık sıcaklık farkları fazladır. Ekvatora kutuplara göre daha yakın olduÄŸu için yaz mevsiminde sıcaklıklar hissedilir derecede artar, güneÅŸlenme süresi uzundur.
2. Ilıman kuÅŸakta Akdeniz iklim bölgesindedir. Kuzeyinde kutupsal, güneyinde tropikal hava kütlelerinin etkisi altındadır.
3. Kuzey yarım kürede yer alır. Buna baÄŸlı olarak yaz mevsimi daha uzundur.
4. Çevresindeki kara kütlelerinin etkisi (Basınç merkezleri) Yaz mevsiminde Asor Dinamik YB ile Basra Termik AB (sıcak ve kurak), kış mevsiminde Ä°zlanda Dinamik AB (ılık, yağışlı), Balkanlar Termik YB (soÄŸuk, kar yağışlı) ve Sibirya Termik YB (soÄŸuk, ayaz) etkili olur.
Kayaçların sular tarafından (yaÄŸmur ve yer altı) çözülmesiyle oluÅŸan aşınım ve biriktirme ÅŸekillerine karstik ÅŸekiller denir. Türkiye’de Toroslar, Göller Yöresi, Tuz Gölü çevresi ve DoÄŸu Anadolu Bölgesinin bazı bölümlerinde karstik ÅŸekillere rastlanır.
1. Polye (Gölova) GeniÅŸ kalker tabakaları üzerinde oluÅŸan erime çukurluklarıdır. Ülkemizde Güneybatı Anadolu'da bolca rastlanır. Elmalı, Kestel, Korkuteli, Acıpayam, Tefenni ovaları birer polyedir.
2. Obruk Karstik erimeler sonucunda oluÅŸan yanları dik, ağız kısımları geniÅŸ derin doÄŸal kuyulardır. Obruk Platosu (Konya)’nda örneklerine bolca rastlanır. Ayrıca Mersin'deki Cennet - Cehennem Obrukları turistik açıdan da büyük öneme sahiptir.
3. MaÄŸara Yer altı sularının karstik tabakalar içinde açtığı oy... (Devam)
- YerleÅŸmelerin en küçük birimi meskendir. - Meskenler, Ä°nsanların çalışma, barınma, korunma gibi ihtiyaçlarını karşılamak amacıyla yapılmış tüm yapıları kapsar. - Meskenler bulundukları doÄŸal çevrenin izlerini taşır. Meskenlerde kullanılan malzeme türü ve yapı özellikleri doÄŸal çevre özelliklerini taşır. - DoÄŸal çevrenin izlerini taşıyan meskenlere daha çok kırsal kesimde rastlanır.
1. AhÅŸap Meskenler - AÄŸaç malzeme (tahta, kereste, kalas) kullanılarak inÅŸa edilen evlerdir. - Duvarlar ince, pencereler geniÅŸ, çatılar kiremit kaplı ve fazla eÄŸimli, birkaç katlıdır. - BaÅŸta Karadeniz olmak üzere, Ege ve Akdeniz’de ormanların içinde ve kenarlarında yer alan kırsal kesimde evlerin çoÄŸu ahÅŸaptır. - AhÅŸap evlerin en bilindik eklentisi evin biraz uzağına yapılan ve yerden yüksekte ahÅŸa... (Devam)
Nüfus YoÄŸunluÄŸu: Belirli bir alanda bulunan insanların birim alandaki dağılımına nüfus yoÄŸunluÄŸu denir. Nüfus YoÄŸunluÄŸu = (Toplam Nüfus / Yüzölçüm )
A. DoÄŸal (Fiziki) Faktörler
1. Yeryüzü Åžekilleri
DaÄŸların Uzanışı DaÄŸlarımızın genelde doÄŸu batı uzanışlı olması; v Kıyı ile iç kesimler arasındaki ulaşımı güçleÅŸtirir, v Deniz etkisinin iç kesimlere girmesini engeller. Bu nedenle kıyılarımız daha fazla nüfuslanmıştır.
Hinterland: Bir merkezin iç kesimlerle etkileÅŸimine hinterland denir. EÄŸer bir yerleÅŸmenin diÄŸer yerleÅŸmelere ulaşımı kolaysa hinterlandı geniÅŸ, zorsa hinterlandı dardır.
Hinterlandı dar olan Sinop, Giresun gelişememesine karşın geniş bir hinterlanda sahip İstanbul, İzmir daha fazla gelişmiştir.