21 Aralık, Güneş ışınlarının yengeç dönencesine dik geldiği gündür. Bu gün Türkiye'nin de içinde bulunduğu kuzey yarım kürede en uzun gece, en kısa gündüz yaşanır.
23 Eylül tarihinden başlamak üzere Kuzey Kutbunda 6 ay sürecek gece yaşanmaya başlar. Ekvator'dan kuzey kutbuna doğru gündüz süresi kısalır ve kutuplarda 24 saat geceye ulaşır. 21 Aralık tarihine gelinceye kadar 24 saat gece yaşayan alanlar genişler ve 66º33' ya kadar gelir. 21 Aralık tarihinde bu enlem derecesinde de 24 saat gece yaşanır. Ancak bundan daha alçak enlemlerde güneş yine de kendini göstermektedir.
İşte yukarıda sayılan nedenler ışığında 21 Aralık'ta Türkiye'de 3 gün, 4 gün gece yaşanması mümkün değildir. Yani enlem derecemize göre güneş ışınlarını yine belli bir açıyla alırız. Ancak bu açı yıl boyunca alabileceğimiz açılardan en eğik olanı olacaktır. Tabiki uzun bir gece ve kısa bir gündüz ile birlikte.
Eksen eğikliği; dönencelerin, kutup dairelerinin ve matematik iklim kuşaklarının oluşmasını sağlar.
Dönenceler, yıl içinde Güneş ışınlarının yılda bir kez dik geldiği enlemlerdir. Güneş ışınları dönenceler arasına ise yılda iki kez dik açıyla gelir.
Yengeç Dönencesi: 23° 27' Kuzey enleminin adıdır. Kuzey yarım kürede yer alır. Güneş ışınları bu dönenceye 21 Haziran tarihinde dik açıyla gelir.
Oğlak Dönencesi: 23° 27' Güney enleminin adıdır. Güney yarım kürede yer alır. Güneş ışınları bu dönenceye 21 Aralık tarihinde dik açıyla gelir.
Kutup daireleri ise 24 saatlik gece ve gündüz sürelerinin başladığı özel enlemlerdir. Burada yılda bir kere gündüz süresi 24 saattir, bir kere de gece süresi 24 saattir.
Kuzey Kutup Dairesi: 66° 33' Kuzey enleminin adıdır. 21 Haziran tarihinde 24 saat gündüz yaşar, 21 Aralık tarihinde ise 24 saat gece yaşar.
Eksen eğikliğine bağlı olarak Kuzey ve Güney Yarımkürede aynı tarihlerde farklı özellikler yaşanmaktadır.
A) Ekinoks Tarihleri (21 Mart - 23 Eylül)
21 Mart
1. Güneş ışınları Ekvatora dik açıyla düşer. 2. Dünyanın tümünde gece ' gündüz eşitliği yaşanır. 3. Güneş ışınları kutup noktalarını teğet geçer. 4. Ekvatora eşit uzaklıktaki yerlerde güneş aynı açıyla düşer ve gölge boyları eşit olur. 5. Kuzey Yarımkürede İlkbahar, Güney Yarımkürede Sonbahar başlar. 6. Kuzey Yarımkürede günler uzamaya, Güney Yarımkürede kısalmaya başlar. 7. Kuzey kutup noktası 6 ay sürecek olan gündüzü, Güney kutup noktası 6 ay sürecek geceyi yaşamaya başlar.
23 Eylül
1. Güneş ışınları Ekvatora dik açıyla düşer. 2. Dünyanın tümünde gece ' gündüz eşitliği yaşanır. 3. Güneş ışınları kutup noktalarını teğet geçer. 4. Ekvatora eşit uzaklıktaki yerlerde güneş aynı açıyla düşer v... (Devam)