(Kaynak 1) Aşağıdaki kavram ağı haritasında küresel ısınmadan etkilenen bazı unsurlar verilmiştir. Ön bilgilerinizden yararlanarak kutucuklarda belirtilen başlıklar ile ilgili küresel ısınmanın meydana getirdiği değişimleri boş bırakılan yerlere yazınız. TARIM: Yükselen sıcaklıklar tropik bölgelerde ürün kaybına neden olurken tahıl üretimi için çok soğuk olan kuzey bölgeleri de tarım için elverişli hâle gelecektir. Örneğin, Sibirya, Kanada hatta Alaska'da artık orta kuşak bitkileri yetişebilecek. Ancak bu bölgelerdeki tahıl üretimi tropik bölgelerdeki ürün kaybının yerini doldurmaya yetmeyecektir. SAĞLIK: Sıcaklık artışına bağlı stres ve psikolojik sorunlar ortaya çıkacak, Sıcaklığın artışı ile hava kirliliği de artmaktadır.Bu da özellikle solunum yolu hastalıkları sonucu ölümlerde artışa yol a&... (Devam)
1.Sera etkisi nedir ? Açıklayınız. Güneş ışınlarının yeryüzüne çarpıp ısı enerjisi haline dönüşmesi sırasında, bu enerjinin uzaya yayılmasını önleyen ve bir manto gibi görev yapan, karbon dioksit, tozlar, su buharı, partiküller v.s. maddelerin ısıyı abzorbe ederek, dünyanın giderek ısınmasına sebep olduğu olaydır. sera gazları: H2O, CH4, NO2, CFC gibi sera etkisini oluşturan gazlardır. 2.Sumatra'nın Toba Dağı'nda 73 bin yıl önce meydana gelen volkanizmanın sonuçları nelerdir? Sumatra'daki Toba Dağı yaklaşık 73.000 yıl önce patlamış ve atmosfere yoğun bir şekilde kül ve gaz yayılmıştır. Patlamanın şiddetiyle gökyüzünün karardığı ve bölgede sıcaklık değerlerinin önemli ölçüde azaldığı görülmüştür. Bu nedenle iklimin Buzul Çağı'ndaki duruma dönd&uu... (Devam)
Yeryüzünde hareket eden su kütlelerine akarsu denir. Akarsular boyutlarına göre büyükten küçüğe doğru dere, çay ve ırmak adlarını alırlar.
Akarsuların sularını topladığı alana havza, havza sınırına ise su bölümü çizgisi denilmektedir. Eğer bir akarsu sularını denize ulaştırıyorsa açık havza, ulaştıramıyorsa kapalı havza olarak nitelendirilir. Kapalı havzalarda sular genellikle bir gölde son bulurlar. Bazı kapalı havza akarsuları çölde buharlaşarak ya da karstik bir arazide yer altına sızarak da son bulabilir.
Bir akarsuyun ortaya çıktığı, beslendiği bölümüne kaynak; denize, göle veya başka bir a... (Devam)
Atmosfer basıncı, atmosferdeki gazların yeryüzüne uyguladığı kuvvettir. 45° enleminde 15°C sıcaklıkta deniz seviyesinde ölçülen atmosfer basıncı 1013 mbar ya da 760 mm ile ifade edilir. Bu değere normal atmosfer basıncı denir. 1013 mbar'dan daha düşük basınç değerlerine alçak basınç, 1013 mbar'dan daha fazla basınç değerlerine yüksek basınç denir. Basıncın yeryüzündeki dağılışı aynı değildir. Yerçekimi, sıcaklık, yükselti ve Dünya'nın günlük hareketi;, basınç türlerinin oluşumunda etkilidir.
Alçak Basınçlar Çevresine göre basınç değerlerinin düşük olduğu merkezlerdir. Havanın hareketi çevreden merkeze doğrudur. Kuzey yarım kürede saatin ters yönünde iken güney yarım kürede saat yönündedir. Alçak basınç... (Devam)
Benzer tür, boyut ve yapı özellikleri gösteren bitki toplulukları formasyon olarak adlandırılır. Doğal çevre faktörleri bitkilerin farklı formasyon ve gruplara ayrılmasını sağlamıştır.
1. Ağaç Formasyonu: Yağışın 400 mm den fazla, sıcaklığın 6°C den yüksek olduğu alanlarda oluşabilen, boyu iki metreden daha fazla, gövde-dal-yaprak gibi organları bulunan bitkilere ağaç adı verilir. Ağaçların geniş alanlarda bir araya gelmesi ile ormanlar ortaya çıkar. Başlıca orman türleri: Ekvatoral Yağmur Ormanları, Muson Ormanı, Orta Kuşak Karma Ormanları, Tayga Ormanları.
2. Çalı Formasyonu: Orman yetişme koşullarının bulunmadığı yerlerde doğal olarak oluşan, ancak çok geniş alanlarda orman tahribatının etkisi ile yaygınlaşan kısa boylu ağaçcıklara çalı adı verilir. Başlıca çalı türleri: Maki, Garig, Psö... (Devam)
Ekosistem: Canlı ve cansızların oluşturduğu birlikteliğe ekosistem denir.
Biyoçeşitlilik: Bir bölgedeki genlerin, ekosistemlerin ve ekolojik olayların oluşturduğu bütüne biyolojik çeşitlilik denir. Biyoçeşitlilik birinci derecede doğal koşullara bağlıdır.
Biyom: Benzer bitki ve hayvan topluluklarını barındıran yaşam ortamlarına biyom denir.
Habitat: Belirli bir canlı türünün yaşam alanı.
Biyoçeşitliliği Etkileyen Başlıca Faktörler
Biyoçeşitliliğin Yeryüzündeki Dağılışı
1. Yağmur Ormanları Biyomu Bulunduğu Yer: 0 – 10 derece kuzey ve güney paralelleri. İklim: Yıl boyunca nemli ve sıcak Bitkiler: Yüksek ağaçlardan ot ve çalılıklara. Yıl boyuna yeşil kalabilen yayvan yapraklılar Hayvanlar: Yılan, kertenkele, kurbağa, şempanze, j... (Devam)
Enerjisini güneşten alan kuvvetlere dış kuvvetler denir. İç kuvvetler büyük yer yüzü şekillerini oluşturur. Dış kuvvetler ise bunları aşındırır ve biriktirir.
Dış kuvvetler yüksek yerlerden aşındırdıkları materyalleri çukur yerlerde biriktirerek yeryüzünü düzleştirmeye çalışır.
Dış kuvvetlerin etkisi iklim koşullarına göre değişir. Örneğin çöllerde rüzgar, orta kuşakta yağmur, soğuk kuşakta buzullar etkilidir. Dış Kuvvetler:
Tarih boyunca insanlar, ihtiyaçlarını karşılamak için çeşitli doğal kaynakları kullanmışlardır. Bu doğal kaynaklan kullanırken de yaşadıkları mekânı ve çevreyi çeşitli şekillerde değiştirmişlerdir. Tüm doğal kaynakların kullanımı ile ilişkili sorunlarda olduğu gibi madencilikte de faaliyet türlerine bağlı olarak farklı boyutlarda gelişen çevre bozulmaları meydana gelmiş ve gelmeye devam etmektedir. Maden kömürü çıkarımının çevreye olan olumsuz etkileri nelerdir? Yüzey şekillerinin ve drenajın değiştirilmesiFlora ve faunanın zarar görmesiÇevre düzenlemesi yapılarak olumsuz etki aza indirilebilir. Ancak bu durum kömür çıkarma maliyetini arttırır
Maden kömürü yakılmasının çevreye olan olumsuz etkileri nelerdir? Hava kirliliğine yol açar.Havadaki karbondioksit oranını a... (Devam)
- Ekvatoral iklimde bitki örtüsü yıl boyunca yeşil kalan yağmur ormanlarından oluşmaktadır. - Yağmur ormanları dev boyutlu (50-60m) büyük ağaçlar ile oldukça uzun boylu orman altı bitkilerinden meydana gelir. - Sıcaklığın 20 °C nin altına düşmediği, yağış miktarının 2000 mm’den fazla olduğu alanlarda görülür. - Büyük bölümü Amazon (Brezilya) ve Kongo havzaları içinde yer almaktadır. - Yağmur ormanları atmosferdeki karbondioksit dengesini koruduğu için Dünya ekolojik sistemde çok önemli bir yere sahiptir. - Ciddi tahribata maruz kalan bu ormanlar kendini kısa sürede yenileyebilmektedir. (Devam)
- Kışın yaprağını döken geniş yapraklı ağaç türlerinden oluşan ormanlara muson ormanı denir. - Boyları 20-30 m aralığında değişen bu ormanlar oldukça sıktır. Genellikle bambu gibi ağaç türlerine rastlanır. Ayrıca çay, pirinç ve turunçgillerin anavatanıdır. - Orman örtüsü gürse de bitki çeşitliliği ekvatoral yağmur ormanları kadar fazla değildir. - İç kesimlerde musonlar yerlerini savanlara bırakmaktadırlar. Yüksek dağlık alanlarda ise bitki türleri giderek değişime uğrar. (Devam)
- Yağmur ormanları ile çöller arasında yer alan genellikle ot topluluklarından oluşan, kuraklığa dayanıklı ağaçcıkların da görüldüğü bitki topluluklarına savan denilmektedir. - Yağmur ormanları kadar fazla ve düzenli yağmur almadıkları için daha seyrek, kısa ağaç ve çayır toplulukları ortaya çıkmıştır. Savanlar çöllere yaklaştıkça steplere dönüşürler. - Kurak savan bölgelerinin akarsu boylarında dar ve geniş şeritler halinde ormanlara rastlanır. - Genellikle palmiye ve şemsiye ağaçlarından oluşur (park ya da galeri ormanı da denir). - Savanlar kış aylarında ortadan kalkarlar. (Devam)
Kayaçların sular tarafından (yağmur ve yer altı) çözülmesiyle oluşan aşınım ve biriktirme şekillerine karstik şekiller denir. Türkiye’de Toroslar, Göller Yöresi, Tuz Gölü çevresi ve Doğu Anadolu Bölgesinin bazı bölümlerinde karstik şekillere rastlanır.
1. Polye (Gölova) Geniş kalker tabakaları üzerinde oluşan erime çukurluklarıdır. Ülkemizde Güneybatı Anadolu'da bolca rastlanır. Elmalı, Kestel, Korkuteli, Acıpayam, Tefenni ovaları birer polyedir.
2. Obruk Karstik erimeler sonucunda oluşan yanları dik, ağız kısımları geniş derin doğal kuyulardır. Obruk Platosu (Konya)’nda örneklerine bolca rastlanır. Ayrıca Mersin'deki Cennet - Cehennem Obrukları turistik açıdan da büyük öneme sahiptir.
3. Mağara Yer altı sularının karstik tabakalar içinde açtığı oy... (Devam)
Türkiye Akarsularının Özellikleri 1. Rejimlerine Göre Akarsular Düzenli Rejim: Karadeniz akarsuları Düzensiz Rejim: Diğer tüm akarsular 2. Beslenme Kaynaklarına Göre Akarsular Yağmur Suları: Akdeniz ve Ege akarsuları Kar Erimeleri: Fırat, Dicle, Aras, Kura Sel Suları: İç Anadolu Akarsuları Yer Altı Suları: Manavgat, Köprüçay Göllerden Beslenenler: Susurluk (Ulubat, Manyas Gölü) Kovada (Eğirdir Gölü) Çarşamba Çayı (Beyşehir Gölü) Arpaçay (Çıldır Gölü) Karma Rejimli: Fırat, Dicle, Yeşilırmak, Kızılırmak, Sakarya, B. Menderes 3. Döküldüğü Yere Göre Akarsular Açık Havza: Fırat, Dicle, Yeşilırmak, Kızılırmak, Sakarya, B. ... (Devam)
Yeryüzündeki tatlı suların büyük bir bölümü yer altında kaya çatlakları ve gözeneklerde yer alır. Yer altındaki suların toplam tatlı su rezervi içindeki miktarı 98% civarındadır. Yer altındaki sular özellikle çatlaklar, gözenekler, kılcal damarlar ve mağaralarda çeşitli rezervler oluştururlar. Bir yerde yer altı suyunun birikmesi için altta geçirimsiz bir tabakanın bulunması gereklidir. Volkanik ve metamorfik kayaçların pek çoğu geçirimsiz özelliktedir.
Geçirimsiz tabakaların üzerindeki biriken su kütlesine su tablası adı verilir. Geçirimli tabakaların geçirimsiz tabakayla temas ettiği alanlarda biriken su kütlesine taban suyu denilir. Taban suları bazen uygun koşullarda kendiliğinden yüzeye ulaşır. Genellikle kuyular ve sondajlar yardımıyla yüzeye çıkarılarak içmede ... (Devam)