Dünyamız kendi ekseni etrafındaki dönüşünü 24 saatte tamamlar. 24 saat 1440 dakikaya eşittir. Ayrıca Dünyamız 180 tanesi batıda, 180 tanesi doğuda olmak üzere 360 meridyene bölünmüştür. 1440 / 360 = 4 dakikalık zaman farkı buradan gelmektedir.
Peki kaç meridyen bir araya geldiğinde 1 saatlik bir zaman farkı oluşuyor? 60 dakika / 4 dakika = 15 meridyen bir saat meydana getiriyor.
Eğer 0º den başlatırsak saat dilimlerini ve bu enlemi 0. saat dilimi olarak kabul edersek 7º 30' Batı Boylamı ile 7º 30' Doğu Boylamı arası 0. saat dilimi olacaktır. Yani 8º Doğu Boylamı 1. saat dilimine girecektir.
İşte bu nedenle eğer bir meridyen ya da boylamın hangi saat dilimine girdiğini bulmak istiyorsak 7,5 ile toplayıp 15'e bölmemiz yeterlidir.
Örneğin; 10º Doğu Meridyeni 10 + 7,5/15 = 1. saat dilimi 30º Doğu Meridyeni 30 + 7,5/15 = 2. saat dilimi 160º Doğu Meridyeni 160 + 7,5/15 = 11. saat dilimi
Dünya her saat 15º lik bir dönüş gerçekleştirir. Zaten Dünyada birden fazla saat dilimi olmasının temelinde de bu yatmaktadır. Ülkeler bu duruma göre kendi ulusal saatlerini belirler.
Eğer bir ülkenin batı - doğu genişliği fazla ise birden fazla 15º lik meridyen yayı geçmektedir. Bu durumda o ülkede birden fazla ortak ulusal saat kullanılabilir.
Örneğin Kanada'da;
Atlantik Saat Diliminde saat 12:00 iken; Doğu Saat Diliminde saat 11:00, Merkez Saat Diliminde saat 10:00 Dağlık Bölge Saat Diliminde saat 09:00 Pasifik Saat Diliminde saat 08:00 dır.
Yani Kanada, yatay genişliğine bağlı olarak 5 ortak ulusal saat kullanmaktadır.
Bunun dışında şu ülkelerde de birden fazla ortak ulusal saat kullanılmaktadır:
- Rusya - Amerika - Kazakistan - Brezilya - Meksika - Avustralya (Devam)
Ülkemiz iki ayrı saat dilimi üzerinden geçer. Bunlar başlangıç merdiyeninin doğusundaki +2 ve +3 saat dilimleri.
(GMT: Greenwich Saati - Greenwich Mean Time)
Kış saati GMT+2 saat dilimi 30° Doğu Meridyeni üzerinden geçen İzmit'in yerel saatini ifade eder. Ülkemizde kış mevsiminde İzmit'in yerel saati ulusal saat olarak kullanılır. Buna geri saat uygulaması da denir.
Yaz saati GMT+3 saat dilimi 45° Doğu Meridyeni üzerinden geçen Iğdır'ın yerel saatini ifade eder. Ülkemizde yaz mevsiminde Iğdır'ın yerel saati ulusal saat olarak kullanılır. Buna ileri saat uygulaması da denir.
Her Ekim ayının sonunda yaz saati uygulamasına son verilir ve İzmit'in yerel saati kullanılmaya başlanır. Bu uygulamada saatler bir saat geri alınır.
Her Mart ayının sonunda ise yaz saati uygulamasına geçilir ve Iğdır'ın yerel saati kullanılmaya başlanır. Bu uygulamada saatler bir saat ileri alınır.
1978 yılından önce İzmit'in yerel saati... (Devam)
Ülkeler arasındaki iletişimin gelişmesiyle günümüzde saat karışıklıklarını önlemek amacıyla uluslar arası saat dilimleri düzenlenmiştir. Dünya üzerindeki 360 meridyen, gün süresi olan 24 saat dilimine bölünmüştür. Böylece 60 dakikadan oluşan 15 meridyenlik saat dilimleri meydana gelmiştir.
Başlangıç meridyeninin 7° 30' doğusu ve 7° 30' batısı arasında kalan bölüm 0 numaralı ya da 24 numaralı saat dilimi olarak kabul edilmiştir. Bu şekilde doğuya ve batıya doğru 15'er meridyenlik dilimler halinde saat dilimleri oluşturulmuştur. Saat dilimleri her yerde meridyenleri takip etmez. Bazı yerlerde siyasi sınırlara göre girinti çıkıntı yapabilmektedir. (Devam)