DEMİR YOLLARININ GEÇMİŞİ

Demiryolunun kökeni çok eskilere dayanır. Arkeologlar Mısır'daki bir piramidin yakınında MÖ 2600 yıllarında yapıldığı sanılan bronz ray kalıntılarını gün ışığına çıkarmışlardır. Piramidin yapımında kullanılan taşların ocaklardan taşınmasında bu raylardan yararlanıldığı sanılmaktadır. Mısır'da kullanılan ray örneğinden, lokomotif yapımının gerçekleşmesine kadar binlerce yılın geçmesi gerekmiştir. Bu süre içinde raylar, özellikle maden ocaklarında, hayvanların ya da insanların ağır maddelerle yüklü araçları daha kolay çekmelerini sağlamak amacıyla kullanılmıştır. Bu raylar genellikle tahtadan kimi zaman da rayın dayanıklılığını arttırmak amacıyla metallerle kaplanarak yapılmıştır. Ray sistemi ilk olarak Cumberland'daki bir maden ocağında kullanılmıştır. Öbür makineli taşıtlar gibi tramvay da 18001ü yıllarda dünyanın görünüşünü değiştirmeye başlayan endüstri devriminin bir ürünü olmuştur.

Kent içi yolcu taşımacılığında ilk raylı taşıma hattı 1832 yılında New York'un Harlem Mahallesi'nde hizmete açılmıştır.

Demiryolu ulaşım araçları içerisinde en güvenilir ulaşım aracıdır. Kara yoluna göre daha ekonomiktir. Yapım maliyeti de karayolundan daha azdır.

Günümüzde şehir içi toplu ulaşım sistemleri arasında en yüksek yolculuk kapasitelerine sahip ulaşım sistemleri olarak kabul edilen metro sistemleri, dünyadaki pek çok büyük metropolde ana toplu taşıma sistemi olarak çalıştırılmaktadır. Metrolar yüksek yolculuk kapasitesine sahip sistemlerdir. Maksimum saatteki yolcu kapasiteleri 70 000 yolcu/yön dür. Büyük şehirlerde en yüksek yolculuk taleplerinin tespit edildiği hatlarda metro sistemleri tercih edilmektedir. Raylı ulaşım sistemleri olan metrolar, genellikle yüzeydeki trafik yüklerini hafifletmek amacıyla derin tünel yöntemleri ile yer altında inşa edilir.

MANŞ TÜNELi

Manş Tüneli yüzyılımızın mühendislik harikalarından biridir. İngiltere ve Fransa arasında yapılan tünel 50 km uzunluğundadır. İngiltere'yi Avrupa ile birleştiren tünelin inşaatı 1987'de başlamış ve 1990'da tamamlanmıştır. Fransa ve İngiltere projeyi yarı yarıya paylaşmıştır.

14.000 işçinin görev aldığı bu projede, milyonlarca metrik tonluk taş, toprak ve çamurun atılması için son derece gelişmiş kazı makineleri kullanılmıştır.

Yapı üç tünelden oluşmaktadır. Bunlardan ikisi tren yolları için yapılmış ve 7.6 metrelik bir çapa sahiptir. Ortadaki tünel ise acil durumlar, bakim ve havalandırma olarak kullanılmaktadır. Bu tünel 4.8 metrelik bir çapa sahiptir. Tüneller deniz yatağının 45 metre altında inşa edilmiştir.

Bu gün Fransa - İngiltere arası seyahat etmekte olan trenler saatte 160 km gibi bir hızla tünelden 20 dakikada geçmektedirler.

Tünel kullanıma açıldığından sadece bir yıl sonra ilk testine tabi tutulmuş, Fransa'dan gelen trenin yaptığı kazada, 30 kişi tünelde kapalı kalmış fakat tasarımın başarısı sayesinde kurtulmuşlardır. Günümüzde tünel çalışmaktadır.

TÜRKİYE’DE DEMİR YOLLARI

Anadolu’da ilk demiryolu Osmanlı döneminde 1856’da bir İngiliz şirketi tarafından yaptırılan İzmir - Aydın hattıdır. 130 km uzunluğundadır.

Daha sonra yine bu dönemde;
İzmir - Alaşehir hattı,
Sirkeci - Balkan ülkeleri hattı,
Haydarpaşa - İzmit - Ankara hattı açılmıştır.

Cumhuriyet öncesinde demir yollarının büyük bir kısmı Konya-Ankara hattının batısında iken Cumhuriyet Döneminde yapılan yatırımların büyük bölümü doğuya kaydırılmıştır.

1925 yılında yapılan ilk demir yolu kongresinde alınan kararlar gereği demir yolu yapımında;

 Doğal kaynaklar,
 Üretim merkezleri ve
 Pazar alanlarının bulunduğu yerlere

Öncelik verilmiş böylece ekonomiyi canlandıran bir ulaşım sistemine geçilmiştir.

Demir yollarımız 1940-1950 yılları arasında tam bir durgunluk dönemine girilmiştir. Bunda II. Dünya Savaşı'nın ve dünya otomotiv sanayisinde pazar payının % 80'ini elinde bulunduran ABD'nin etkisi büyüktür.

1950'den sonra kara yolu, demir yoluna karşı üstün duruma gelmiştir.

Ülkemizde demiryoluna yapılan yatırımlar arttırılırsa;
 Karayolunun yapımında ve taşıtlara konulan petrole verilen milyarlarca dolar hazineye kalır.
 Trafik sorunu ve kazaları azalır.

ASRIN PROJESİ: MARMARAY

Temelleri 2004 yılında atılan ve yapımı devam eden, Avrupa ve Asya yakasını İstanbul Boğazı'nın altından birleştirecek olan Marmaray Projesi, Dünyadaki en önemli projelerden biridir.

• İstanbul'un kent yaşantısını sürdürebilmesi,
• Kentin doğal ve tarihî özelliklerinin korunabilmesi,
• Kentlilere çağdaş bir kent yaşamı ve
• Kentsel ulaşım imkânları sunabilmesi

gibi amaçlarla oluşturulan bir projedir.

Avrupa yakasındaki Halkalıdan Anadolu Yakası’ndaki Gebze'ye kesintisiz, çağdaş, yüksek kapasiteli, hızlı, çevre ve tarihî dokuyu tahrip etmeyen, diğer ulaşım sistemleriyle entegrasyonlu 76,3 km uzunluğunda bir metro inşa edilecektir.

Avrupa Birliği'nin hızlı tren ağlarıyla uyumlu olan Marmaray’ın tamamlanmasıyla, Ankara-İstanbul Hızlı Tren, Kars-Tiflis Projeleri gibi projelerin gerçekleştirilmesiyle birlikte Avrupa'dan Asya'ya, kesintisiz, hızlı, ekonomik bir demir yolu bağlantısı sağlayacaktır. Bu durum, ülkemizin stratejik önemini daha da artıracaktır.

YÜKSEK HIZLI TREN PROJELERİ

TCDD'nin yenilenmesi kapsamında son yıllarda Yüksek Hızlı Tren (YHT) ulaşımda kullanılmaya başlanmıştır.

Ankara – Eskişehir 2009 yılında, Ankara – Konya 2011 yılında açılmıştır.

Ankara – İstanbul ve Ankara – Sivas YHT hatları yapımı devam ediyor.

Bu trenler saatte 250 km hızla hareket edebilmekte ve ulaşım süresini oldukça kısaltmaktadır.

KITALARA GÖRE DEMİR YOLLARININ GELİŞİMİ

1. Kuzey Amerika'da Demir Yolları

ABD ve Kanada demir yolu ağının gelişmiş olduğu ülkelerdendir. Bu ülkelerin demir yolları birbirine de bağlantılıdır.

2. Avrupa'da Demir Yolları

Kuzeybatı Avrupa çok yoğun ve gelişmiş bir demir yolu ağına sahiptir. Alp Dağlarl'nda demir yolu ağı seyrektir. Kıtanıni kuzeyi ile güneyini birbirine bağlar.
Avrupa demir yolları, yerleşme ve sanayi bölgeleri ile ticaretin yoğun olduğu merkezlere ulaşmaktadır. Ayrıca her ülkenin başkentini ülkenin her tarafına bağlayacak şekilde düzenlenmiştir.

3. Asya Demir Yolları

En geniş kıta olmasına karşın batılı sistemde demir yolu ağı ancak belirli kesimlerde bulunmaktadır. Asya'nın batısı Avrupa ile bağlantılıdır. Rusya'daki Tsans — Sibirya demir yolu Rusya'yı Avrupa'ya bağlar.
Asya'da demir yolu ağının ve sistemlerinin en geliştiği ülke Japonya'dır. Ülkedeki bütün merkezler hızlı trenlerle birbirine bağlanmıştır. Öyleki günümüzde Japonya'da uçak yolcularının bir bölümü hızlı trenlere yönelmiştir.
Doğu Asya'da Mançurya, Kore, Çin ve Hindistan'da da demir yolu gelişmiştir.
Anadolu'daki demir yolları Avrupa'yı, Balkanları ve Basra Körfezi'ni birbirine bağlar.

4. Afrika Demir Yolları Demir yolu yönünden orta derecede gelişmiştir.

Kıtadaki ilk demir yolları Fransızların desteğiyle Fas, Tunus ve Cezayir arasında yapılmıştır. Bu ağ, Akdeniz kıyısındaki limanları iç kesimlere bağlar. Güney Afrika Cumhuriyeti'ndeki demir yolları maden bölgelerini limanlara bağlar.

5. Avustralya Demir Yolları

Kıtanın güneydoğusu demir yolu ağı yönünden çok gelişmiştir.

6. Güney Amerika Demir Yolları

Kıtanın doğu kesiminde iyi planlanmış demir yolları geçer. Böylece iç kısımlarla bağlantı sağlanır. Güney Amerika'da limanları iç kısımlara ve nehirleri birbirine bağlayan demir yolları da yapılmıştır.