Enerjisini yerin içinden alan ve yeryüzünün şekillenmesinde yapıcı etkiye sahip olan kuvvetlerdir. Bunlar levha hareketlerine bağlı oluşur. Bu teoriye göre kıtalar hareket halindedir. Bu hareketin yönü ve hızı birbirinden farklıdır. Buna bağlı olarak farklı yerlerde farklı yer şekilleri görülür.
Bunlar: 1. Jeolojik Zamanlarda Türkiye 2. Orojenez (Dağ Oluşumu) 3. Epirojenez (Kıta Oluşumu) 4. Depremler (Seizma) 5. Volkanizma
1. Jeolojik Zamanlarda Türkiye
1. Zaman (Paleozoik): - Paleozoikte oluşan kara kütlelerine masif adı verilir. - Biga, Menderes, Uludağ, Yıldız, Daday – Devrekani, Bitlis ve Kırşehir masifleri örnek verilebilir. - Ülkemizdeki taş kömürü yatakları bu dönemde oluşmuştur.
v Atmosfer, kıta ve okyanus çekirdekleri oluştu. v İlk canlı türü algler ortaya çıktı.
1. Zaman (Paleozoik)
v Kaledonya (Norveç, İskoçya) ve Hersinyen (Apalaş, Ural) orojenezi meydana geldi. v Taş kömürü yatakları oluştu. v İlk ağaçlar v Sürüngenler ve değişik canlı türleri ortaya çıktı.
2. Zaman (Mezozoik)
v Pangea’nın ikiye ayrılması v İlk çiçekli bitkiler. v İlk memeliler, kuşlar ve dinazorların ortaya çıkması.
3. Zaman (Tersiyer)
v Alp-Himalaya kıvrım sistemi oluştu. v Atlas ve Hint Okyanusları oluştu. v Tuz, petrol ve linyit yatakları oluştu. v Dinazorlar ortadan kalktı.
Dünya genelinde taş kömürü yatakları 1. Jeolojik Zamanda (Paleozoik) oluşmuştur.
En yaşlıdan en gence doğru kömür türleri;
1. Antrasit (Taş kömürü) - 1. Jeolojik zamanda oluşmuştur. - Karbon oranı %86 - %98 arasındadır. - Türkiye'de Ereğli (Zonguldak) ve Karabük'te çıkarılır.
2. Bitüm - 2. Jeolojik zamanda oluşmuştur. - Karbon oranı %35 - %86 arasındadır.
3. Linyit - 3. Jeolojik zamanda oluşmuştur. - Karbon oranı %25 - %35 arasındadır. - Türkiye'de Soma (Manisa), Yatağan (Muğla), Seyitömer, Tunçbilek, Tavşanlı (Kütahya), Afşin, Elbistan (Kahramanmaraş), Beypazarı (Ankara), Çan (Çanakkale), Kangal (Sivas)'ta çıkarılır. (Devam)