Doğal ortam başlıca dört küreye ayrılmaktadır. Bu kürelerden en dışta olanı hava küre yani atmosferdir. Değişik özelliklere sahip gazlardan oluşan şeffaf küreye atmosfer denir.

Atmosfer yeryüzünü çepeçevre kuşatan gaz kütlesidir. Yerçekiminin etkisi ile dünyamızla birlikte döner. Yeryüzünden yaklaşık 10000 km kadar yüksekte sona erer.

Atmosfer canlı yaşamını sağlayan ve düzenleyen bir yapıdır.

Atmosferin Bileşimi ve Yapısı

Oranı Değişmeyen Gazlar

- 78% Azot, bitkiler tarafından toprakta tutulur.
- 21% Oksijen, hayatın varlığı için önemlidir. Solunum ve yanma olaylarını düzenler.
- 1% Diğer Asal Gazlar, hidrojen, helyum, neon, ksenon.

Oranı Değişen Gazlar

Atmosferde sıcaklık, basınç ve kirlilik gibi koşullara bağlı olarak değişim gösteren gazlar bulunmaktadır.

Bunlardan en önemlisi su buharıdır. Su buharı oranı az olmasına rağmen iklim ve hava olayları için büyük önem taşımaktadır.

Bir diğer değişken gaz ise karbondioksittir. Atmosferde sürekli bulunan bir gaz olmasına karşın son yıllarda fosil yakıt tüketimi sonucunda atmosferdeki oranı artmış ve bu nedenle dünya giderek ısınmaya başlamıştır.

Atmosferin Yararları

1. Canlı yaşamı için gerekli olan gazları sağlar.
2. İklim olayları atmosfer içinde gerçekleşir.
3. Güneşten gelen zararlı ışınların süzülmesini sağlar.
4. Uzaydan gelen göktaşlarının parçalanarak zararsız hale gelmesini sağlar.
5. Güneş ışınlarının dağılmasını sağlayarak gölge alanlarında aydınlık olmasını sağlar. Ayrıca ışık ve sesin de dağılmasını sağlar.
6. Dünyanın aşırı ısınıp soğumasına engel olur.
7. Dünya ile birlikte dönerek sürtünmeden doğacak yanmayı engeller.

Atmosferin Katmanları

1. Troposfer (0-15 km)

- Troposfer atmosferin en altta yer alan ve bizler için önemli olan katıdır.
- Kalınlığı Ekvatorda fazla kutuplarda azdır (Sebebi basınç ve savrulma).
- Atmosferde yer alan gazların 75% bu kattadır.
- Su buharının büyük kısmı burada yer alır. Buna bağlı olarak iklim olayları troposferde yaşanır.
- Isınma ve soğumaya bağlı dikey ve yatay hava hareketleri en çok bu katmanda görülür.
- Troposferde sıcaklık değerleri her 200 metrelik yükselmede 1º azalır.
- Troposferde yatay yönde de sıcaklık değişimi vardır. Kutuplara doğru gidildikçe sıcaklık düşer.
- Canlı yaşamı yalnızca bu tabakada görülür.

2. Stratosfer (15-30 km)

- Atmosferin alttan ikinci katıdır.
- İklim olayları ve dikey hava hareketleri yoktur. Yalnızca yatay hava hareketleri vardır.
- Sıcaklık değerleri oldukça düşüktür.
- Ozon tabakası bu bölümde başlayarak Mezosferin orta kesimlerine kadar devam eder.

Ozon Tabakasının Yararı:

- Güneşten gelen zararlı ışınların (ultraviyole) bir bölümünün uzaya yansımasını sağlar.
- Son yıllarda CFC gazları kullanımındaki artış ozon tabakasının incelmesine sebep olmaktadır.

3. Mezosfer (30-90 km)

- Meteor yanması (yıldız kayması) bu tabakada meydana gelir.
- Atmosferin en soğuk katıdır.

4. Termosfer (90-180 km)

- Uzay boşluğuna geçiş katıdır.
- Yer çekimi az olduğundan gazlar çok seyrektir.
- İyonosfer ve ekzosfer olarak ikiye ayrılır.

İyonosfer:

- Radyo dalgalarını yansıtır.
- Kutup ışıkları (Aurora borealis) bu katmanda görülür.

Ekzosfer:

- Atmosferin en dış ve en sıcak katıdır.
- Buradaki bazı gazlar uzaya kaçabilmektedir.
- İletişim uyduları bu katmanda bulunur.