SORU 1: 1/1200000 ölçekli bir haritada iki ÅŸehir arası 8 cm olarak ölçülmüÅŸtür. Ä°ki kent arası gerçekte kaç km dir? Çözüm Harita uzunluÄŸu ve ölçek biliniyor. Bizden gerçek uzunluÄŸun kaç km olduÄŸu isteniyor. Kullanacağımız formül:
Soruda verilenleri formülde yerlerine yazıyoruz. Gerçek Uzunluk = 8 * 1200000 = 9600000 Elde ettiÄŸimiz sonuç santimetredir. Bunu kilometreye çevirerek soruda istendiÄŸi gibi cevabı buluruz. Bunun için beÅŸ sıfır sileriz. 9600000 cm = 96 km SORU 2: 1/1000000 ölçekli bir haritada iki ÅŸehir arası 15 cm olarak ölçülmüÅŸtür. Ä°ki kent arası gerçekte kaç km dir? Çözüm Harita uzunluÄŸu ve ölçek biliniyor. Bizden gerçek uzunluÄŸun kaç km olduÄŸu isteniyor. Kullanacağımız formül:
Eğer haritanın ölçeği ve gerçekte kaç km olduğu biliniyorsa aşağıdaki formülle harita uzunluğu bulunabilir.
Harita Uzunluğu = Gerçek Uzunluk / Ölçeğin Paydası
Harita uzunluÄŸu genellikle santimetre (cm) olarak ifade edilir.
Soru 1: Gerçekte 6 km mesafe bulunan iki kasaba arasındaki uzaklık 1/300000 ölçekli haritada kaç cm olarak gösterilir
Gerçek Uzunluk = 6 km = 600000 cm (5 sıfır ekleyerek santimetreye çevirdik)
Ölçek Paydası: 300000
Harita Uzunluğu = Gerçek Uzunluk / Ölçeğin Paydası Harita Uzunluğu = 600000 / 300000 Harita Uzunluğu = 2 cm
Soru 2: 1/400000 ölçekli bir haritada 20 cm olarak gösterilen uzaklık, 1/200000 ölçekli bir haritada kaç cm gösterilir?
Soruda iki tane harita bulunmaktadır. Birinin ölçeği ve harita uzunluğu bilinirken diğerinin sadece ölçeği biliniyor. Öncelikle birinci haritadan gerçek uzunluğu bulmalıyız.
SORU 1: Gerçekte 30 km mesafe bulunan iki kasaba arasındaki uzaklık 1/500000 ölçekli haritada kaç cm olarak gösterilir? Çözüm Soruda ölçek ve gerçek uzunluk verilmiÅŸ, harita uzunluÄŸu isteniyor. Bu durumda aÅŸağıdaki formülü kullanırız:
ÖlçeÄŸin paydası santimetredir. Bölme iÅŸlemini yaparken birimler eÅŸit olmalı. Bu nedenle gerçek uzunluÄŸu cm'ye çeviririz. Bunun için de 5 sıfır ekleriz. 30 km = 3000000 cm Soruda verilenleri formülde yerlerine yazıyoruz. Harita UzunluÄŸu = 3000000 / 500000 = 6 cm SORU 2: Gerçekte 40 km mesafe bulunan iki kasaba arasındaki uzaklık 1/200000 ölçekli haritada kaç cm olarak gösterilir? Çözüm Soruda ölçek ve gerçek uzunluk verilmiÅŸ, harita uzunluÄŸu isteniyor. Bu durumda aÅŸağıdaki formülü kullanırız:
Yeryüzü ÅŸekillerinin birebir haritasını çizmek mümkün deÄŸildir. Bu nedenle haritadaki gerçek uzunluklar belli bir ölçek dahilinde küçültülerek haritaya aktarılır. Haritadaki bu küçültme oranına ölçek denir.
Ölçek iki ÅŸekilde ifade edilir: 1. Kesir Ölçek, 2. Çizgi Ölçek
1. Kesir Ölçek Küçültme oranının kesirli sayılarla ifade edildiÄŸi ölçek türüdür. Pay her zaman 1’dir. ÖrneÄŸin;1/100.000, 1/250.000, 1/1.000.000 gibi... Kesir ölçekte birim yazılmaz. Her zaman santimetre (cm) cinsindedir. Pay ile paydanın birimleri her zaman birbirine eÅŸittir. ÖrneÄŸin; 1/100.000 = Haritalarda küçültme oranı aksi belirtilmemiÅŸse santimdir. Ama farklı birimlere çevrilmesi isteniyorsa ÅŸu ÅŸekilde yapılır:
SORU 1: ÖlçeÄŸi verilmemiÅŸ bir haritada iki nokta arası gerçek uzunluk 24 km dir. Bu uzunluk haritada 4 cm ile gösterilmiÅŸ ise haritanın ölçeÄŸi nedir? Çözüm: Soruda gerçek uzunluk ve harita uzunluÄŸu verilmiÅŸtir. Bizden haritanın ölçeÄŸini bulmamız istenmektedir. Kullanacağımız formül:
Ölçek her zaman santimetre (cm) ile ifade edilir. Bu nedenle gerçek uzunluÄŸu km'den cm'ye çevirmemiz gerekli. Bunun için beÅŸ tane sıfır ekliyoruz: Gerçek Uzunluk = 24 * 100000 = 2400000 Åžimdi formülü yazabilir ve varsa sadeleÅŸtirmeyi yapabiliriz: Ölçek = Harita UzunluÄŸu / Gerçek Uzunluk = 4/2400000 = 1/600000 SORU 2: ÖlçeÄŸi verilmemiÅŸ bir haritada iki nokta arası gerçek uzunluk 30 km dir. Bu uzunluk haritada 3 cm ile gösterilmiÅŸ ise haritanın ölçeÄŸi nedir? Çözüm Soruda ger... (Devam)
1/200000 kesir ölçeÄŸini çizgi ölçeÄŸe çevilelim: Her biri 1 cm uzunluÄŸunda beÅŸ çentikli bir doÄŸru çizip birimine km yazalım¹, Ä°kinci çentiÄŸin üzerine sıfır koyalım;
Kesir ölçeÄŸin paydasını cm’den km’ye çevirelim: 200000 cm = 2 km Çıkan sonucu sıfırın yanlarına yazıp saÄŸa doÄŸru bir kat arttırarak yazalım:
2. Çizgi ÖlçeÄŸi Kesir ÖlçeÄŸe Çevirmek
Yukarıdaki çizgi ölçeÄŸi kesir ölçeÄŸe çevirirken ölçek formülünü yazarız, harita uzunluÄŸu ve gerçek uzunluÄŸu tek çentiÄŸe göre² hesaplarız:
NOTLAR: 1. Kesir ölçeÄŸi çizgi ölçeÄŸe çevirirken birim km olmak zorunda deÄŸi... (Devam)