SORU 1: 1/1200000 ölçekli bir haritada iki ÅŸehir arası 8 cm olarak ölçülmüÅŸtür. İki kent arası gerçekte kaç km dir? Çözüm Harita uzunluÄŸu ve ölçek biliniyor. Bizden gerçek uzunluÄŸun kaç km olduÄŸu isteniyor. Kullanacağımız formül:
Soruda verilenleri formülde yerlerine yazıyoruz. Gerçek Uzunluk = 8 * 1200000 = 9600000 Elde ettiÄŸimiz sonuç santimetredir. Bunu kilometreye çevirerek soruda istendiÄŸi gibi cevabı buluruz. Bunun için beÅŸ sıfır sileriz. 9600000 cm = 96 km SORU 2: 1/1000000 ölçekli bir haritada iki ÅŸehir arası 15 cm olarak ölçülmüÅŸtür. İki kent arası gerçekte kaç km dir? Çözüm Harita uzunluÄŸu ve ölçek biliniyor. Bizden gerçek uzunluÄŸun kaç km olduÄŸu isteniyor. Kullanacağımız formül:
Eğer haritanın ölçeği ve gerçekte kaç km olduğu biliniyorsa aşağıdaki formülle harita uzunluğu bulunabilir.
Harita Uzunluğu = Gerçek Uzunluk / Ölçeğin Paydası
Harita uzunluÄŸu genellikle santimetre (cm) olarak ifade edilir.
Soru 1: Gerçekte 6 km mesafe bulunan iki kasaba arasındaki uzaklık 1/300000 ölçekli haritada kaç cm olarak gösterilir
Gerçek Uzunluk = 6 km = 600000 cm (5 sıfır ekleyerek santimetreye çevirdik)
Ölçek Paydası: 300000
Harita Uzunluğu = Gerçek Uzunluk / Ölçeğin Paydası Harita Uzunluğu = 600000 / 300000 Harita Uzunluğu = 2 cm
Soru 2: 1/400000 ölçekli bir haritada 20 cm olarak gösterilen uzaklık, 1/200000 ölçekli bir haritada kaç cm gösterilir?
Soruda iki tane harita bulunmaktadır. Birinin ölçeği ve harita uzunluğu bilinirken diğerinin sadece ölçeği biliniyor. Öncelikle birinci haritadan gerçek uzunluğu bulmalıyız.
SORU 1: Gerçekte 30 km mesafe bulunan iki kasaba arasındaki uzaklık 1/500000 ölçekli haritada kaç cm olarak gösterilir? Çözüm Soruda ölçek ve gerçek uzunluk verilmiÅŸ, harita uzunluÄŸu isteniyor. Bu durumda aÅŸağıdaki formülü kullanırız:
ÖlçeÄŸin paydası santimetredir. Bölme iÅŸlemini yaparken birimler eÅŸit olmalı. Bu nedenle gerçek uzunluÄŸu cm'ye çeviririz. Bunun için de 5 sıfır ekleriz. 30 km = 3000000 cm Soruda verilenleri formülde yerlerine yazıyoruz. Harita UzunluÄŸu = 3000000 / 500000 = 6 cm SORU 2: Gerçekte 40 km mesafe bulunan iki kasaba arasındaki uzaklık 1/200000 ölçekli haritada kaç cm olarak gösterilir? Çözüm Soruda ölçek ve gerçek uzunluk verilmiÅŸ, harita uzunluÄŸu isteniyor. Bu durumda aÅŸağıdaki formülü kullanırız:
Yeryüzü ÅŸekillerinin birebir haritasını çizmek mümkün deÄŸildir. Bu nedenle haritadaki gerçek uzunluklar belli bir ölçek dahilinde küçültülerek haritaya aktarılır. Haritadaki bu küçültme oranına ölçek denir.
Ölçek iki ÅŸekilde ifade edilir: 1. Kesir Ölçek, 2. Çizgi Ölçek
1. Kesir Ölçek Küçültme oranının kesirli sayılarla ifade edildiÄŸi ölçek türüdür. Pay her zaman 1’dir. ÖrneÄŸin;1/100.000, 1/250.000, 1/1.000.000 gibi... Kesir ölçekte birim yazılmaz. Her zaman santimetre (cm) cinsindedir. Pay ile paydanın birimleri her zaman birbirine eÅŸittir. ÖrneÄŸin; 1/100.000 = Haritalarda küçültme oranı aksi belirtilmemiÅŸse santimdir. Ama farklı birimlere çevrilmesi isteniyorsa ÅŸu ÅŸekilde yapılır:
SORU 1: ÖlçeÄŸi verilmemiÅŸ bir haritada iki nokta arası gerçek uzunluk 24 km dir. Bu uzunluk haritada 4 cm ile gösterilmiÅŸ ise haritanın ölçeÄŸi nedir? Çözüm: Soruda gerçek uzunluk ve harita uzunluÄŸu verilmiÅŸtir. Bizden haritanın ölçeÄŸini bulmamız istenmektedir. Kullanacağımız formül:
Ölçek her zaman santimetre (cm) ile ifade edilir. Bu nedenle gerçek uzunluÄŸu km'den cm'ye çevirmemiz gerekli. Bunun için beÅŸ tane sıfır ekliyoruz: Gerçek Uzunluk = 24 * 100000 = 2400000 Åžimdi formülü yazabilir ve varsa sadeleÅŸtirmeyi yapabiliriz: Ölçek = Harita UzunluÄŸu / Gerçek Uzunluk = 4/2400000 = 1/600000 SORU 2: ÖlçeÄŸi verilmemiÅŸ bir haritada iki nokta arası gerçek uzunluk 30 km dir. Bu uzunluk haritada 3 cm ile gösterilmiÅŸ ise haritanın ölçeÄŸi nedir? Çözüm Soruda ger... (Devam)
1/200000 kesir ölçeÄŸini çizgi ölçeÄŸe çevilelim: Her biri 1 cm uzunluÄŸunda beÅŸ çentikli bir doÄŸru çizip birimine km yazalım¹, İkinci çentiÄŸin üzerine sıfır koyalım;
Kesir ölçeÄŸin paydasını cm’den km’ye çevirelim: 200000 cm = 2 km Çıkan sonucu sıfırın yanlarına yazıp saÄŸa doÄŸru bir kat arttırarak yazalım:
2. Çizgi ÖlçeÄŸi Kesir ÖlçeÄŸe Çevirmek
Yukarıdaki çizgi ölçeÄŸi kesir ölçeÄŸe çevirirken ölçek formülünü yazarız, harita uzunluÄŸu ve gerçek uzunluÄŸu tek çentiÄŸe göre² hesaplarız:
NOTLAR: 1. Kesir ölçeÄŸi çizgi ölçeÄŸe çevirirken birim km olmak zorunda deÄŸi... (Devam)