iklim tipleri nedir ?

Aşağıda EBA'dan alınmış bir harita üzerinde Dünya üzerinde görülen 10 iklim tipi ve dağılış alanları gösterilmektedir.



Farklı sıcaklık, basınç, rüzgâr, nem ve yağış durumlarına göre karakteristik özelliği belirlenmiş 10 iklim tipi görülmektedir.

Ekvatoral İklim

Ekvator çevresinde 0^o-10^o enlemleri arasında görülür.

Ekvatoral iklim, Amazon ve Kongo Havzalarının büyük bir kesiminde, Gine Körfezi kıyılarına yakın bölgelerde, Endonezya ve Malezya'nın büyük bir bölümünde etkilidir.

Yıllık sıcaklık ortalaması 25 °C’un üstündedir. Yıllık ve günlük sıcaklık farkı en az olan iklimdir. Yağış rejimi düzenlidir. Yağışlar konveksiyonel kökenlidir. Yıllık yağış miktarı 2000 mm’nin üstündedir. Bitki örtüsü bütün yıl yeşil kalan sık ve uzun boylu ağaçlardan oluşan yağmur ormanlarıdır.

Savan İklimi

Savan iklimi Sudan, Çad, Nijerya, Mali, Moritanya, Brezilya, Venezuela, Kolombiya, Peru ve Bolivya gibi ülkelerde etkilidir.

Sıcaklık ortalaması 20 °C’un üzerindedir. Güneş ışınlarının daha dik geldiği sıcak dönemi yağışlı, yılın geri kalanı kuraktır. Yıllık yağış miktarı 1000-1200 mm arasındadır.

Bitki örtüsü yüksek boylu ot topluluklarından oluşan savandır.

Muson İklimi

Güney Hindistan, Güney Çin, Güneydoğu Asya, Japonya ve Mançurya’da görülür. Bu bölgeler, muson rüzgârlarının etkisi altındadır.

Yıllık ortalama sıcaklık 15-20°C’tur. Alçak enlemlerde sıcaklık yüksektir. Kuzeye doğru kışlar daha sert geçer. Muson rüzgârlarının esme yönüne paralel olarak yazlar yağışlı, kışlar kuraktır. Yıllık yağış miktarı 1500 - 2000 mm civarındadır. Kıyı bölgeleri ile dağların denize bakan yamaçlarında yağış miktarı artar. Örneğin Hindistan'ın kuzeydoğusunda yer alan Çerapunçi 12.000 mm yağış ile Dünya’nın en fazla yağış alan yeridir.

Kıyı kesimlerinde kışın yaprağını döken ormanlar, kuzeye doğru ise savanlar görülür.

Akdeniz İklimi

Akdeniz'e kıyısı olan ülkeler, Avustralya'nın güneybatısı, Güney Afrika Cumhuriyeti'nde Kap Bölgesi, Şili'nin orta kesimleri ve Kuzey Amerika'da Kaliforniya çevresinde etkilidir.

Yıllık sıcaklık ortalaması 15 - 20 °C'tur. Yıllık yağış miktarı yükseltiye göre değişir. Ortalama 600 - 1000 mm arasındadır. Yaz ayları kurak, kış ayları yağışlıdır.

Karakteristik bitki örtüsü kızılçamlar ve bunların tahrip edilmesiyle ortaya çıkan makilerdir.

Okyanusal İklim

Genellikle 30°- 60° enlemleri arasında kıtaların batı kıyılarında görülür. Okyanusal iklim Batı Avrupa, Batı Kanada ve Güney Alaska kıyılarında, Güney Şili, Avustralya'nın kuzeydoğusu ve Yeni Zelanda'da etkili olmaktadır.

Ortalama sıcaklık, 15 °C'tur. Yıllık sıcaklık farkı 10°C'u geçmez. Her mevsim yağışlıdır. Yıllık yağış miktarı 1500 mm civarındadır. Bitki örtüsü kışın yaprağını döken, yayvan yapraklı ormanlardır.

Step İklimi

Ilıman ve sıcak kuşaklarda karaların iç kısıml arında g örü lür. Orta Avrupa' da, Asya'nın iç kısımları ve Kuzey Amerika'nın orta kısımlarında etkilidir. Yıllık sıcak farkı 15 - 30 C ’tur.

Yıllık yağış miktarı 300 - 500 mm’dir. Yağışların büyük bölümü ilkbaharda düşer, yazlar kurak geçer. Kışın kar yağışları görülür. Doğal bitki örtüsü bozkırdır.

Karasal İklim

Genel olarak 300-650 enlemleri arasında, karaların deniz etkisinden uzak iç kısımlarında görülmektedir. Karasal iklim; Sibirya, Kanada ve Doğu Avrupa'da geniş bir yayılış alanına sahiptir. En belirgin özelliği yıllık ve günlük sıcaklık farkının fazla olmasıdır.

Yıllık sıcaklık ortalaması 0 C0-10 °C’tur. Kışlar çok soğuk geçer ve uzun sürer. Yazlar ise kısa ve sıcaktır. Yıllık yağış miktarı 500-600 mm civarındadır. Kış yağışları daha çok kar şeklindedir. Doğal bitki örtüsü iğne yapraklı ormanlardır. Yağışın azaldığı yerlerde bozkırlar görülür.

Çöl İklimi

Dönenceler civarında, kıta içlerinde etrafı dağlarla çevrili alanlarda görülür. Afrika'da Büyük Sahra, Orta Doğu'da Necef, Asya'da Gobi, Taklamakan, Avustralya'da Gobon ve Gibson, Güney Afrika'da Kalahari ve Namib, Güney Amerika'da Patagonya, Atacama ve Peru başlıca çöl alanlarıdır.

Yıllık ortalama sıcaklık 40°C civarındadır. Yıllık ve günlük sıcaklık farkları fazladır. Konveksiyonel kökenli sağanak yağışlar görülür. Yıllık yağış miktarı genellikle 100 mm’den azdır. Çölde bitkiler cılız ve seyrektir. Doğal bitki örtüsü bazı kurakçıl otlar ve kaktüstür.

Tundra İklimi

Kutup daireleri çevresindeki kara
içlerinde tundra iklimi etkilidir.
İskandinavya Yarımadası'yla Kanada'nın
kuzeyinde, Sibirya'nın kuzey
kesimlerinde ve Grönland
Adası’nın kıyı kesimle-rinde de
görülür.

En sıcak ay ortalaması 10 °C'u
geçmez. Kışın sıcaklık -30, -40 °C'a
kadar iner. Yıllık yağış miktarı 200 -
250 mm civarındadır. Bitki örtüsü,
yosun, ot ve cılız çalılıklardır.

Kutup İklimi

Kuzey Kutbu çevresinde Grönland Adası’nın iç kısımlarında ve Antarktika'da etkilidir.

Sıcaklık ortalaması bütün yıl boyunca 0 °C'un altındadır. Yağışlar son derece az ve her zaman kar şeklindedir. Ortalama yıllık yağış 200 mm civarındadır. Toprak buzlarla kaplı olduğu için bitki örtüsü yoktur.