Cografya Sitesi

iklim ve Hava Durumu

Thu, 01 Aug 2024 16:08:32 +0200

Her aksam haberlerde ulkemizin farkli yerlerindeki sicaklik ve yagis durumu verilmektedir. Bunlar dar bir alanda gorulen hava durumu ozellikleridir.

Hava durumu birkac gun icinde buyuk degisiklikler gosterebilmektedir. ornegin “Ankara'da bugun sicaklik 23 derece, ogleden sonra hafif parcali bulutlu” ifadesi hava durumunu aciklar.

HAVA DURUMU
Atmosferin belli bir zamanda ve yerdeki kisa sureli ozelligine hava durumu denir.

Hava Durumu su sekillerde ifade edilebilir:

- Sicaklik: Sicak, Serin, Soguk
- Yagis: Yagisli, Yagissiz
- Nemlilik: Nemli, Kuru
- Ruzgar: Ruzgarli, Sakin
- Bulutluluk: Bulutlu, Parcali Bulutlu, Bulutsuz
- Gorus Mesafesi: Acik, Kapali

Hava Durumu su durumlari etkiler:

- Ulasimi
- Tarimsal faaliyetleri
- isinmadaki yakit tuketimini
- Giyimimizi
- Psikolojimizi
- Egitimi
- Acik havadaki faaliyetleri

Hava durumundaki degismeler hava olaylari (atmosfer olaylari) olarak ifade edilir. Bunlar: Yagis, ruzgar, yildirim – simsek, bulut, sis.

Hava olaylari ve atmosferin ozellikleri rasatlar ile olculur ve Meteroloji Bultenleri ile duyurulur. Bultenlerde hava durumu sayisal ve gorsel ifade edilir. www.dmi.gov.tr

iKLiM
Hava durumlarinin cok uzun yillar boyunca incelenmesi sonucunda bir bolgeye ait atmosferik ozelliklerinin tumunun aciklanmasina iklim denir. ornegin “Akdeniz iklimi ilimandir” ifadesinden o anki sicakliga veya yagisa dair bir sonuc cikarilamaz. Ancak Akdeniz ikliminde yazlarin sicak ve kurak, kislarin ilik ve yagisli oldugunu anlariz.

iklimin Etkileri

Cevre uzerine Etkileri:

- Dis kuvvetlerin olusumunu,
- Kayaclarin ayrismasini,
- Toprak olusumunu,
- Bitki ortusunu,
- Akarsu debi ve rejimlerini,
- Gollerin olusumunu ve suyunun tadini,
- Denizlerin tuzluluk oranlarini,
- Canli turlerini ve dagilimini,
- Canli yasaminin dogal sinirlarini etkiler.

insan uzerine Etkileri:

- Yasam tarzini,
- Giyim aliskanliklarini,
- Karakter ve mizac ozelliklerini,
- Fizyolojik yapilarini,
- Ten renklerini,
- Yerlesim tiplerini,
- Yasam alanlarini,
- Medeniyetlerin gelisimini etkiler.

Ekonomiye Etkisi
- Tarimsal uretimi,
- Sanayi turlerinin gelisimini
- Turizm etkinlik ve turlerini
- Ulasim kosullarini,
- Ormancilik urunlerini,
- Yetistirilen hayvan turlerini etkiler.

Hava Durumu ve iklim Karsilastirmasi:

Atmosfer (Hava Kure)

Thu, 01 Aug 2024 15:13:39 +0200

Dogal ortam baslica dort kureye ayrilmaktadir. Bu kurelerden en dista olani hava kure yani atmosferdir. Degisik ozelliklere sahip gazlardan olusan seffaf kureye atmosfer denir.

Atmosfer yeryuzunu cepecevre kusatan gaz kutlesidir. Yercekiminin etkisi ile dunyamizla birlikte doner. Yeryuzunden yaklasik 10000 km kadar yuksekte sona erer.

Atmosfer canli yasamini saglayan ve duzenleyen bir yapidir.

Atmosferin Bilesimi ve Yapisi
Orani Degismeyen Gazlar

- 78% Azot, bitkiler tarafindan toprakta tutulur.
- 21% Oksijen, hayatin varligi icin onemlidir. Solunum ve yanma olaylarini duzenler.
- 1% Diger Asal Gazlar, hidrojen, helyum, neon, ksenon.

Orani Degisen Gazlar

Atmosferde sicaklik, basinc ve kirlilik gibi kosullara bagli olarak degisim gosteren gazlar bulunmaktadir.

Bunlardan en onemlisi su buharidir. Su buhari orani az olmasina ragmen iklim ve hava olaylari icin buyuk onem tasimaktadir.

Bir diger degisken gaz ise karbondioksittir. Atmosferde surekli bulunan bir gaz olmasina karsin son yillarda fosil yakit tuketimi sonucunda atmosferdeki orani artmis ve bu nedenle dunya giderek isinmaya baslamistir.

Atmosferin Yararlari
1. Canli yasami icin gerekli olan gazlari saglar.
2. iklim olaylari atmosfer icinde gerceklesir.
3. Gunesten gelen zararli isinlarin suzulmesini saglar.
4. Uzaydan gelen goktaslarinin parcalanarak zararsiz hale gelmesini saglar.
5. Gunes isinlarinin dagilmasini saglayarak golge alanlarinda aydinlik olmasini saglar. Ayrica isik ve sesin de dagilmasini saglar.
6. Dunyanin asiri isinip sogumasina engel olur.
7. Dunya ile birlikte donerek surtunmeden dogacak yanmayi engeller.

Atmosferin Katmanlari

1. Troposfer (0-15 km)

- Troposfer atmosferin en altta yer alan ve bizler icin onemli olan katidir.
- Kalinligi Ekvatorda fazla kutuplarda azdir (Sebebi basinc ve savrulma).
- Atmosferde yer alan gazlarin 75% bu kattadir.
- Su buharinin buyuk kismi burada yer alir. Buna bagli olarak iklim olaylari troposferde yasanir.
- isinma ve sogumaya bagli dikey ve yatay hava hareketleri en cok bu katmanda gorulur.
- Troposferde sicaklik degerleri her 200 metrelik yukselmede 1 derece azalir.
- Troposferde yatay yonde de sicaklik degisimi vardir. Kutuplara dogru gidildikce sicaklik duser.
- Canli yasami yalnizca bu tabakada gorulur.

2. Stratosfer (15-30 km)

- Atmosferin alttan ikinci katidir.
- iklim olaylari ve dikey hava hareketleri yoktur. Yalnizca yatay hava hareketleri vardir.
- Sicaklik degerleri oldukca dusuktur.
- Ozon tabakasi bu bolumde baslayarak Mezosferin orta kesimlerine kadar devam eder.

Ozon Tabakasinin Yarari:

- Gunesten gelen zararli isinlarin (ultraviyole) bir bolumunun uzaya yansimasini saglar.
- Son yillarda CFC gazlari kullanimindaki artis ozon tabakasinin incelmesine sebep olmaktadir.

3. Mezosfer (30-90 km)

- Meteor yanmasi (yildiz kaymasi) bu tabakada meydana gelir.
- Atmosferin en soguk katidir.

4. Termosfer (90-180 km)

- Uzay bosluguna gecis katidir.
- Yer cekimi az oldugundan gazlar cok seyrektir.
- iyonosfer ve ekzosfer olarak ikiye ayrilir.

iyonosfer:

- Radyo dalgalarini yansitir.
- Kutup isiklari (Aurora borealis) bu katmanda gorulur.

Ekzosfer:

- Atmosferin en dis ve en sicak katidir.
- Buradaki bazi gazlar uzaya kacabilmektedir.
- iletisim uydulari bu katmanda bulunur.

2023-2024 Cografya Dersi Yillik Planlari

Thu, 07 Sep 2023 21:16:28 +0200

Asagidaki dosyalari indirip okulunuza gore uyarlamayi unutmayiniz. indirmek icin asagidaki baglantilarin uzerine tiklayiniz

9. Sinif 2 Saatlik Yillik Plan
10. Sinif 2 Saatlik Yillik Plan
11. Sinif 2 Saatlik Yillik Plan
11. Sinif 4 Saatlik Yillik Plan
12. Sinif 2 Saatlik Yillik Plan
12. Sinif 4 Saatlik Yillik Plan

Basarili bir ogretim yili dileriz.

Sehirler ve Etki Alanlari

Thu, 01 Dec 2022 22:44:46 +0200

Kent (Sehir): Nufusu 10.000' den fazla olan yerlesmelere denir.

Sehirler farkli ekonomik fonksiyonlarin yurutuldugu yerlerdir. Sehirlerin kurulmasinda ve gelismesinde onemli paya sahip olan faaliyet turu o sehrin asil fonksiyonunu belirler.

Bazi sehirler birden fazla fonksiyona sahip olabilir. Ancak bu fonksiyonlardan biri ya da birkaci digerlerine gore agir basmakta ve agir basan fonksiyona gore sehir kendine ozgu karakter kazanmaktadir.

Ayrica sehir fonksiyonlari yerel, bolgesel ve kuresel etki alanina sahip olabilirler.

Sehirsel fonksiyonlar, sehirleri cevrelerine gore bir cekim merkezi haline getirir. Bu nedenle sehirlerin hem nufusu artar hem de faaliyetler ve hizmetler cesitlenir.

Dunyanin Buyuk Sehirleri Nerelerde Kuruldu?

Deniz kiyisinda olup hinterlandlari genistir.
Orta kusakta yer alirlar.
onemli ve stratejik ulasim yollari uzerindedir.
Tarihsel oneme sahiptirler
Sanayi ve ticaretin yogunlastigi alanlardir
iklim kosullari elverislidir.
Zengin yer ustu ve yer alti kaynaklara sahiptir.

Simdi bazi sehirlerin etki alanlarini ve etki alanlarinin olusmasindaki fonksiyonlarin neler oldugunu gorelim.

Rio De Janerio:

Bir Guney Amerika ulkesi olan Brezilya'nin nufus bakimindan 2. buyuk sehridir.
Brezilya'ya 1960 yilina kadar baskentlik yapmistir.
16. yuzyilin ikinci yarisinda Portekizliler tarafindan bir tepenin eteginde kurulup 17. yuzyilda duzluklere ve kiyiya dogru yayilmistir.
Bulunan altin ve elmas madenleri sayesinde zamanla maden sehrine donusmustur.
Gunumuzde gemi, ilac, cam, giysi, metalurji, elektronik ve bilgisayar alanlarinda onemli bir sanayi merkezidir.
Uluslararasi havalimanina sahiptir.
Her yil Subat ayinda Rio Karnavali duzenlenir. Kurtarici isa Heykeli de bu sehirde bulunur. Bu ozellikleriyle ayrica turizm sehridir.

Mekke:

Mo 2000'li yillarda Arap Yarimadasindaki bir col bolgesinde kurulmustur.
islamiyetin dogusuyla onem kazanmaya baslamis ve bir dini kent halini almistir.
Kuran-i Kerim Mekke de inmis.
Hz Muhammed burada dogmustur.
Kabe buradadir.
Bu gibi nedenlerle Mekke, dunyadaki tum Muslumanlari etki altina almistir.

Essen:

Avrupa'nin en buyuk sanayi bolgesinde ( Ruhr ) de yeralir.
18.YY da kucuk bir sehirken Komur yataklari sayesinde gelismistir.
Cevresindeki yerlesim alanlarini da etki alanina katarak buyumus bir sanayi kenti dir.

Diger ornekler:

Paris, Fransa'nin idari merkezi, moda sehri. Ayrica finans, ticaret, turizm, sanayi merkezidir.
Oxford, Dunyanin en unlu ve en eski universitesine sahiptir. Bu yonuyle onemli bir egitim ve kultur sehridir.
Tokyo, Japonya'nin baskenti, ticaret ve finans merkezi, kultur, egitim, sanayi, teknoloji sehridir.
New York, ABD'nin en onemli ticaret, finans ve medya merkezidir. New York Borsasi burada bulunur.
Roma, italya'nin baskenti, katoliklerin merkezi olmasi yonuyle dini sehir, turizm ve moda sehri.

Sehirlerin Tarihsel Gelisimleri

Thu, 01 Dec 2022 22:19:08 +0200

ilk insanlar avcilik ve toplayicilikla gecindikleri icin belli bir yere bagli olarak yasamiyorlardi.
Neolitik Donemde tarimsal uretimin baslamasiyla birlikte yerlesik hayat da basladi.
ilk yerlesmeler tarima bagli olarak gelistigi icin tarima elverisli yerler baslica yerlesim yerleri olarak secildi.
ilk sehirler buyuk olcude uretimin artmasina bagli olarak ortaya cikmistir.
uretimin artmasi ise ticaretin gelismesini saglamistir.
Ticaretin gelismesi ise buyuk sehirlerin ortaya cikmasini saglamistir.
Boylece sehirlerde tarimin yani sira ticaret de onemli bir ekonomik faaliyet olmustur.
Canak, comlek ve tarim aletlerinin uretimi de sehirlerde onemli bir ugras olmustur.
Sehirlerin buyumesi zamanla savunma ve yonetim gibi ihtiyaclarin ortaya cikmasini saglamistir.
Boylece sehirler belli bir askeri gucu ve yonetimi olan yerlesim birimlerine donustuler.
Bazi sehirler ise yonetim bakimindan bagimsiz bir yapi olusturarak sehir – devlet olarak yasadilar.
Sehirlerin gelisimi Sanayi Devrimi'nden sonra yeni bir boyut kazanmistir.
Bu surecte Dunya nufusunun buyuk kismi sehirlerde yasamaya baslamistir.
Sanayi Devrimi'nden sonra yogun bir sekilde sehirlere gocler baslamistir.
Bu gocler sonucunda eski sehirlerin nufusu artmis, yeni sehirler kurulmustur ve sehirlesme hizlanmistir.
Sehirlesme sureci, ozellikle sanayilesmenin hiz kazandigi ii. Dunya Savasi'ndan sonra hizlandi.
1950 yilinda nufusu 10 milyonu gecen tek sehir New York iken gunumuzde bu sayi 20'ye ulasmistir.

ilk buyuk sehirlerin baslicalari;

Cin'de Xian (Ziyan),
Akdeniz kiyilarinda Efes, Milet, Atina, Roma,
Mezopotamya'da Babil, Lagas, Ur, Tusba

Bu sehirlerin bir kismi gunumuzde de onemini korumakta ve varligini surdurmektedir.

Gunumuzde Dunya nufusunun %50'den fazlasi sehirlerde yasamaktadir.

Turkiye'nin Nufus Projeksiyonlari

Thu, 01 Dec 2022 22:11:56 +0200

Nufus Projeksiyonu, nufusun artis hizi ve niteliklerindeki degisimlere bakilarak gelecekteki durumunun ortaya konulmasidir.

Turkiye'nin 2012 yilinda yapilan nufus projeksiyonunda asagidaki sonuclar ortaya cikmistir.

2050 yilina kadar nufus artis hizi azalmaya, nufusumuz ise artmaya devam edecektir. 2050 yilinda nufus artis hizi eksi degere dusecek ve nufusumuz azalmaya baslayacaktir.

2023 yilina kadar 60 ilimizin nufusunun artmasi, 21 tanesinin azalmasi beklenmektedir. illerin nufus siralamasinda onemli bir degisiklik beklenmemektedir.

Nufusun yas gruplarina gore dagiliminda; 2023 yilina kadar cocuk nufusun azalmasi, yasli nufusun artmasi ongorulmektedir.

Bir ulkedeki bireylerin yaslari kucukten buyuge dogru siralandigi zaman tam ortadaki bireyin yasi ortanca yasi verir. ulkemizde 2012 yilinda 30.1 olan ortanca yas, 2050'de 46'ya yukselecek ve nufusumuz yaslanacaktir.

Gunumuzde Turkiye'de erkek nufus kadin nufustan fazladir. 2075 yilinda kadin nufusun, erkek nufusu gecmesi beklenmektedir.

Bu surecte gocler de devam edecektir. ozellikle Karadeniz ve Dogu Anadolu Bolgesinden buyuk sehirlere dogru gocler beklenmektedir.

Ayrica elde edilen veriler Turkiye'nin Dunya nufus siralamasindaki yerinin de 2050 yilinda 19. siradan 20. siraya dusecegini gostermektedir.

Turkiye'nin Nufus Politikalari

Thu, 01 Dec 2022 22:08:17 +0200

Turkiye, Cumhuriyetin ilk yillarindan planli donemin basladigi 1963 yilina kadar nufus artis hizini yukseltici; 1963 – 2014 yillari arasinda nufus artis hizini azaltici politikalar uygulamistir. Turkiye, 2014 yili itibariyle tekrar nufus artis hizini yukseltmeye yonelik politikalar uygulamaya baslamistir.

1923 – 1963 Yillari Arasindaki Nufus Politikalari

Nufus artis hizini arttirici politikalar uygulanmistir.

Dayanak Noktalari:

Dunya Savasi ve Kurtulus Savasi nedeniyle erkek insan gucune cok fazla ihtiyac duyulmasi.
Fazla nufusun bir ulke icin siyasi ve askeri guc olarak gorulmesi.
Tarimda makinelesmenin yetersiz olmasi.
Turkiye'nin hizla kalkinmak zorunda olmasi.
Hizli nufus artisi ile sosyal is bolumu ve ihtisaslasmayi saglamak.
olum oraninin yuksek olmasi sebebiyle dogumlardaki artisla dengenin saglanmak istenmesi.
Turkiye'deki dogal kaynaklarin islenmek istenmesi
Tifus ve Sitma gibi hastaliklarin yaygin olmasi.

Uygulanan Politikalar

Fazla cocuk sahibi ailelerin yol vergisinden muaf tutulmasi.
Dogum evleri kurulmasi.
Fakir vatandaslara ucretsiz ilac dagitimi yapilmasi.
Alti ve daha fazla cocuk sahibi annelerin para ve madalya ile odullendirilmesi.
Cocuk cocuklu ailelere vergi muafiyetleri getirilmesi.
Dusuk ve gebeligi onleyici ilaclarin yasaklanmasi.
Evlenme yasinin kadinlarda 15, erkeklerde 17'ye dusurulmesi.
Cocuk cocuklu ailelere hazineden toprak bagislanmasi.
Gocleri tesvik amaciyla gocmenlere gumruk muafiyeti getirilmesi.
Gocmenlerin yurt icinde yerlestirilip onlara kredi saglanmasi.

1963 – 2014 Yillari Arasindaki Nufus Politikalari

Nufusu artis hizini azaltici politikalar uygulanmistir.

1963 – 1967 yillarinda 1. Bes Yillik Kalkinma Plani hazirlanarak nufus artisinin kalkinmayi olumsuz etkilememesi icin onlemler alinmistir.
Saglik Bakanligina bagli Nufus Planlamasi Genel Mudurlugu kuruldu. Nufus Planlamasi kanununa gore kisilere istedigi zaman, istedigi sayida cocuk sahibi olma imkani tanimistir.
Gebeligi onleyici ilaclarin ithali ve satimi serbest birakilmistir.
1968'de uygulanmaya baslanan 2. Bes Yillik Kalkinma Planinda politika “aile planlamasi” olarak degistirilmis, anne-cocuk sagligi onemsenmistir.
Sonraki kalkinma planlarinda nufusun saglik, egitim, beslenme, barinma imkanlari ile bebek olumlerinin azaltilmasi konularinda durulmustur.
1990-1994 yillari arasinda kadinlarin statusunun yukseltilmesi, kalkinmaya katilimlarinin saglanmasi ve kadin egitimlerinin desteklenmesi onemsenmistir.
2001-2005 yillari arasinda nufus artis hizinin dusmeye devam edecegi ongorulmustur. Buna bagli olarak yeni bir politikaya gecilmistir.

Turkiye'nin 2014 ve Sonrasi Nufus Politikalari

Nufus artis hizini arttirici politikalar uygulanmaktadir.

TuiK tarafindan 2013 yilinda yapilan nufus projeksiyonlarina gore gelecekte Turkiye nufusu yaslanacak, nufus artis hizi dusmeye devam edecek ve yeni dogumlar azalacaktir. Tedbir alinmamasi durumunda 2050 yilinda Turkiye nufusu azalmaya baslayacaktir.

Turkiye nufusun yaslanmasini onlemek ve dogum hizini arttirmak amaciyla 11. Bes Yillik Kalkinma Planinda nufusla ilgili yeni uygulamalara yer vermistir.

Genis aile ozendirilecek, is ve aile yasamini uyumlastirici politikalara yer verilecektir. Evliliklerin artmasi ve devamliligini tesvik edilecek, yasli nufusun ekonomik ve sosyal hayata katilimi saglanacaktir. Duzensiz goc engellenerek, gocmenler icin gonullu geri gonderme mekanizmalari calistirilacaktir.

Nufus Politikalari

Thu, 01 Dec 2022 21:56:20 +0200

Hukumetlerin bilincli olarak nufusun niceligini, niteligini ve dagilisini etkileyen kararlarinin tumune nufus politikasi denir. Dunyada genel olarak uygulanan uc nufus politikasi vardir.

Nufus Artis Hizini Azaltmaya Yonelik Politikalar

Yuksek nufus artisinin dogal kaynaklarin tuketim hizini arttirdigi, kalkinma hizini dusurdugu ulkelerde uygulanir.

Bu ulkeler genellikle gelismemis ya da asiri fazla nufusa sahip ulkelerdir. Cin, Hindistan, Nijerya, Endonezya, Malezya ve Kenya gibi ulkelerde uygulanir.

Nufus Artis Hizini Arttirmaya Yonelik Politikalar

Nufus artis hizinin dusuk oldugu ve bu durumun ulke nufusunun dinamizmini kaybetme, ulkenin ekonomik kalkinmasini yavaslatma ve nufusun yaslanma sorununa neden oldugu ulkelerde uygulanir.

Japonya, Almanya, Fransa, Danimarka, Finlandiya, ingiltere, ABD ve Kanada gibi gelismis ulkelerde uygulanir.

Nufusun Nitelik ve Niceligini iyilestirme Politikalari

ulkelerin nufuslarinin egitim, saglik, refah seviyesi, dogurganlik durumlarini iyilestirmeye yonelik uyguladiklari aile planlamalari ile nufus artis hizinin dusmeye basladigi ulkelerde uygulanan politikalardir.

Turkiye, Meksika, Misir gibi gelismekte olan ulkelerde uygulanir.

Bazi ulkelerin Nufus Politikalari

Cin:

Dunyanin en kalabalik ulkesidir. 1953 yilina kadar nufusu bir guc olarak gorup arttirmayi amaclamistir. Bu yildan sonra dogum kontrol calismalarina basladi. Sonuc alamayinca 1979 yilinda aile basina tek cocuk uygulamasi getirdi. Bu kurala uyanlara odul, uymayanlara para ya da hapis cezasi verildi. 2013 yilinda bu politikaya son verildi.

Japonya:

19 ve 20. Yuzyil baslarinda nufusu arttirmaya yonelik calismalar yapmis. 1948 yilinda hizla artan nufusu kontrol altina almaya calismis. Yapilan calismalar basarili olmus ancak bu seferde nufus artis hizi asiri dusmustur. 1990'li yillarda yeniden nufus artis hizini arttirmayi hedeflemis ancak basarili olamamistir.

Fransa:

ilk sanayilesen ve sehirlesen ulkelerden olan Fransa'da egitim duzeyi yuksek, kadinlarin is hayatina katkisi fazladir. Bu nedenle dogum orani oldukca dusuktur. Fransa hukumeti nufus artis hizini arttirmak icin anne – babaya 3 yillik izin ve erken emeklilik, cocugun egitim ve bakim masraflarini karsilama gibi imkanlar sunmaktadir.

Nufusun Yaslanmasi

Nufus artis hizinin azaldigi ulkelerde yasli nufus, toplam nufus icerisinde daha fazla paya sahip olur. Nufusun yas ortalamasi ve ortanca yas yukselir.

Bir ulkenin nufusunun yaslanmasi bircok soruna yol acabilir. Bunlardan bazilari:

ulke nufusu dinamizmini kaybeder.
Ekonomide aktif nufus azalir.
Kalkinma hizi ve yatirimlar azalir.
Emeklilik icin yeterince tasarruf yapilamaz.
Saglik sektoru daha cok yaslilara hizmet eder.
ulkeler butcelerinin buyuk kismini nufusa harcar.

Dogal Kaynaklarin Yonetimi (Sunum)

Mon, 07 Dec 2020 1:22:35 +0200

https://cografya.sitesi.web.tr/upload/sunular/D.12.5 Dogal-Kaynaklarin-Yonetimi.pptx

Dogadaki Tehlikeler (Sunum)

Mon, 07 Dec 2020 1:22:35 +0200

https://cografya.sitesi.web.tr/upload/sunular/D.12.2.Dogadaki-Tehlikeler.pptx